وَجَاءَ رَجُلٌ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ يَسْعَى قَالَ يَا مُوسَى إِنَّ الْمَلَأَ يَأْتَمِرُونَ بِكَ لِيَقْتُلُوكَ فَاخْرُجْ إِنِّي لَكَ مِنَ النَّاصِحِينَ ﴿۲۰﴾ فَخَرَجَ مِنْهَا خَائِفًا يَتَرَقَّبُ قَالَ رَبِّ نَجِّنِي مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿۲۱﴾ وَلَمَّا تَوَجَّهَ تِلْقَاءَ مَدْيَنَ قَالَ عَسَى رَبِّي أَنْ يَهْدِيَنِي سَوَاءَ السَّبِيلِ ﴿۲۲﴾
و آمد مردی از طرف دور شهر که میدوید گفت ائ موسیٰ علیه السلام هرآئينه رؤسای مصر مشوره دارند در باره تو تا قتل کنند ترا پس بیرون برو هرآئينه من برای تو از خیرخواهانم ﴿۲۰﴾
پس بیرون آمد از آن ترسان انتظار میکرد گفت او ائ پروردگار من نجات بده مرا از قوم ظالمان ﴿۲۱﴾
و چون روی آورد بسوی مدین گفت امید است که رب من روان کند مرا به راه راست (مدین) ﴿۲۲﴾
[۲۰] چون یقین این قبطی آمد که قتل دیروز را موسیٰ علیه السلام کرده است خبر را برای فرعون رساند پس ارکان شوریٰ او در باره قتل موسیٰ علیه السلام فیصله اتفاقی کردند آن سخن مشهور شد پس رجل مومن که نام ان (حزقیل یا شمعون یا شمعان) بود به موسیٰ علیه السلام خبر را به شتاب آورد - و به او مشوره خیر داد بر مسلمان حفاظت مال و دم مسلمان دیگر و اجب است و به این نصیحت گفته میشود و مانند این در سوره یٰس (۲۰) است و وجه فرق آنجا بیان میشود -
[۲۱] عمل کردن بر خبر یک شخص عادل جایز است - و چون همرایش قرینه صدق موجود باشد باز برآن عمل کردن ضروری است - اینجا نیز برای موسیٰ علیه السلام معلوم شده بود که این خبر پراگنده شد این مردم مرا میکشند و خبر این شخص صادق نیز با او یکجا شد پس موسیٰ علیه السلام از این سبب فی الحال عمل کرد و خوف از سببی داشت که خبر راستین بود و برای شروع کردن عمل و سفرکردن دعا نیز به کار است و این هجرت موسیٰ علیه السلام از قوم ظالم برای حفاظت جان خود است و این نیز سنت انبیاء علیهم السلام است -
[۲۲] از این آیت مقام سوم الی (۲۹) است در این تکالیف بر موسیٰ علیه السلام در سفر مدین بغیر از توشه و گرسنه شدن او و باوجود آن با مردم ناتوان امداد کردن ، باز خود را مزدور کردن ، این همه ذکر است ، و با او نعمت نیز ذکر است نکاح با دختر یک رجل صالح و سبب یافتن رزق حلال است - در این آیت (۲۲) ابتداء سفر موسیٰ علیه السلام است و اسباب سفر نزد آنها نیست و راه مدین نیز برایش معلوم نیست و مسافت نیز هشت روز بود لیکن صرف به توکل اللّه تعالٰی روان شده است این توکل به درجه اعلیٰ است - برای موسیٰ علیه السلام معلوم بود که مدین از تسلط فرعون بیرون است دیگر اینکه مدین از اولاده ابراهیم علیه السلام بود به نام او این شهر ساخته شده بود اولاد او در آن زندگی میکردند پس موسیٰ علیه السلام از جهت اشتراک نسبی و از جهت خانواده نبوت سفر این شهر را پسند کرد (أَنْ يَهْدِيَنِي) در آیت پیش دعا نجات بود و در این آیت دعا حاصل کردن مقصد است -