وَاعْبُدُوا اللَّهَ وَلَا تُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَنْ كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا ﴿۳۶﴾ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ مَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُهِينًا ﴿۳۷﴾ وَالَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَنْ يَكُنِ الشَّيْطَانُ لَهُ قَرِينًا فَسَاءَ قَرِينًا ﴿۳۸﴾ وَمَاذَا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَكَانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيمًا ﴿۳۹﴾ إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا ﴿۴۰﴾
و بندگی اللّه تعالی را کنید و شریک مگردانید با او چیزی را و به مادر و پدر نیکوکاری کنید و به خویشاوندان و به یتیمان و به مساکین و به همسایه خویش (نزدیک) و به همسایه بیگانه (دور) و به همنشین نزدیک و مسافر ، و آن کسانی را که مالک است دست راست شما (برده گان) هرآئینه اللّه تعالی دوست نمی دارد کسی را که باشد متکبر خودستا ﴿۳۶﴾
آن کسانی اند که بخل می ورزند و امر میدهند مردم را به بخل و پنهان میدارند آنچه داده ایشانرا اللّه تعالی از فضل خود ، و آماده کرده ایم برای کافران عذاب ذلت آور ﴿۳۷﴾
و آن کسانی اند که خرچ می کنند مالهای شانرا برای نشان دادن مردم و ایمان نمی آرند بر اللّه تعالی و نه به روز آخرت و کسی که باشد شیطان با او یار پس بد یاری است شیطان ﴿۳۸﴾
و چه وبال خواهد بود بر ایشان اگر آیمان می آوردند آنها بر اللّه تعالی و روز آخرت و خرچ می کردند از آنچه داده به ایشان اللّه تعالی و هست اللّه تعالی بر ایشان دانا ﴿۳۹﴾
هرآئینه اللّه تعالی ظلم نمیکند به وزن ذره و اگر باشد نیکی (به مقدار یک ذره) زیاد می گرداند اللّه تعالی آنرا و میدهد از نزد خود اجر بزرگ ﴿۴۰﴾
[۳۶] این حکم شانزدهم بیان حق اللّه تعالی است که توحید است وانکار از هر نوع شرک و بیان حقوق بندگان به نه انواع - و از اخیر این آیت باب دوم این حصه شروع است الی آیت (۴۳) و در این تنبیه است برای منافقان و شش بدی آنها را ذکر می کند (وَالصَّاحِبِ بِالْجَنْبِ) مراد از این همراه سفر و همسر است (مُخْتَالًا) آن کسی است که خودرا بالای مردم دیگر بالا می داند و فخور آن است که ستایش خود را برای حقیر پنداشتن مردم دیگر می کند -
[۳۷] این تنبیه برای منافقان است بخل بر مال آنها این است که ذکات را ادا نمی کنند و در جهاد خرچ نمی کنند ، وبخل بر علم این است که علم را بیان نمی کنند -
[۳۸] در این آیت نیز تنبیه است برای منافقان - پیش فرمود که اینها بخل می کنند یعنی برای اللّه تعالی خرچ نمی کنند و در اینجا می فرماید خرچ می کنند ولی برای ریا خرچ می کنند و اینرا به تشویق شیطان می کنند -
[۳۹] این دعوت است برای اصلاح اخلاق و انفاق صحیح -
[۴۰] این مژده است برای متبعین (ذَرَّةٍ) مورچه باریک سرخ یا در مقابل شعاع آفتاب که کدام ذرات دیده می شود (لَا يَظْلِمُ) یعنی در عمل نیک ذره برابر کمی نمی کند و در عمل بد ذره برابر زیادتی نمی کند (مِنْ لَدُنْهُ) در این اشاره است به آن عوض و پاداش که بدون عمل اللّه تعالی به فضل خود می دهد -