وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أُولَئِكَ يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ وَيَقُولُ الْأَشْهَادُ هَؤُلَاءِ الَّذِينَ كَذَبُوا عَلَى رَبِّهِمْ أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِينَ ﴿۱۸﴾ الَّذِينَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ ﴿۱۹﴾ أُولَئِكَ لَمْ يَكُونُوا مُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَمَا كَانَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ يُضَاعَفُ لَهُمُ الْعَذَابُ مَا كَانُوا يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ وَمَا كَانُوا يُبْصِرُونَ ﴿۲۰﴾

و کیست ستمگارتر از کسیکه می بندد بر اللّه تعالٰی دروغ را این کسان پیش کرده شوند به پروردگار خود و خواهند گفت گواهان ایشانند آنهای که دروغ بستند بر پروردگار خود اگاه باش لعنت اللّه تعالٰی است بر ستمگاران ﴿ ۱۸ ﴾
اینها کسانی اند که باز میدارند مردمان را از راه اللّه تعالٰی و میخواهند در آن کجی و ایشان از آخرت منکرانند ﴿ ۱۹ ﴾
این کسان نجات یافته نمی توانند از عذاب اللّه تعالٰی در تمام زمین و نباشند ایشانرا بجز اللّه تعالٰی ِدوستان زیاد کرده میشود برای ایشان عذاب زیرا که ایشان طاقت نداشتند شنیدن حق را (یعنی بد میپنداشتند) و نمی دیدند حق را ﴿ ۲۰ ﴾

[۱۸] در این آیت ترس عذاب اخروی به مشرکین است و متعلق به (لَا يُؤْمِنُونَ) است (فْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا) به نسبت شریک و ولد به اللّه تعالٰی و به انکار رسول و قرآن (يُعْرَضُونَ عَلَى رَبِّهِمْ) عرض از همه مردم است مانند در آیت (۴۸) سوره کهف لیکن در اینجا مراد عرض است برای شرمسار کردن (الْأَشْهَادُ) این اشهاد ذکر است در آیت (۴۱) سوره نساء و آیت (۸۹) سوره نحل و آیت (۲۴) سوره نور و آیت (۶۵) سوره یس و آیت (۲۰) سوره حم سجده و آیت (۲۱) سوره ق و در ایت (۱۴۳) سوره بقره (وَيَقُولُ الْأَشْهَادُ) مراد از این ملائیک ، پیغمبران و موحدین این امت و اعضاء جسم اند از این سبب جمع ذکر کرده است (كَذَبُوا عَلَى رَبِّهِمْ) یعنی شرک میکردند و به اللّه تعالٰی نسبت جواز آنرا میکردند -
[۱۹] در این آیت سه صفات ظالمان است (يَصُدُّونَ) اشاره است که ایشان کفار متعدی اند (سَبِيلِ اللَّهِ) توحید و قرآن و سنت است (وَيَبْغُونَهَا) ضمیر به سبیل راجع است زیرا که آن مذکر و مونث هردو ذکر میشود (عِوَجًا) مراد از این شک انداختن در دل های مردم در باره توحید است و در (يَبْغُونَهَا) اشاره است که در سبیل اللّه کجی نیست لیکن ظالمان به ضد در آن کجی به وجود می آورند برای آنکه مردم از آن بگردند و این چنان در آیت (۴۵) سوره اعراف و در آیت (۹۹) سوره العمران ذکر است -
[۲۰] این ترس عذاب اخروی برای منکرین است (مُعْجِزِينَ) به معنی لازمی است یعنی نجات یافته یا به معنی متعدی است عاجزکننده ای اللّه تعالٰی را از دادن عذاب (مِنْ أَوْلِيَاءَ) معبودان ایشان که ایشانرا شفعاء میدانستند که در سوره یونس ذکر آنها گذشته است (يُضَاعَفُ) مضاعفه از این سبب بود که بسیار اقسام کفر و شرک در آنها جمع است یا از این سبب که گمراه اند و گمراه کننده اند -