لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا يَسْتَجِيبُونَ لَهُمْ بِشَيْءٍ إِلَّا كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْمَاءِ لِيَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهِ وَمَا دُعَاءُ الْكَافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَالٍ ﴿۱۴﴾

تنها خواندن اللّه تعالٰی خواندن حق است و کسانی را که ایشان از آن مدد میخواهند بجز از اللّه تعالٰی قبول کرده نمی توانند هیچ حاجت ایشانرا نیست مثال ایشان مگر مانند کسیکه که دراز کند هر دو کف دست خود را بسوی آب تا برسد بدهنش و آن رسنده نیست به او و نیست دعا کافران مگر در گمراهی ﴿ ۱۴ ﴾

[۱۴] این آیت نتیجه دلایل گذشته است بر این قول که له دعوة الحق - یک معنایش اینست که (لَهُ) خبرمقدم است برای تخصیص و اضافت دعوت اضافت موصوف است برای صفت یعنی خواندن حق خاص برای اللّه تعالٰی است و خواندن غیراللّه باطل است - معنی دوم اینست که دعوة الحق دعوت توحید است معنی اینست که دعوت توحید خاص دعوت اللّه تعالٰی است و دعوت مشرکان باطل است لیکن توجیه اولی با جمله بعدی مناسبت تام دارد و در این آیت رد برشرک فی الدعاء است به طریقه مثال - حاصل مثال اینست که یک شخص باشد و دست های خود را برای آب دراز کرده باشد برای این مقصد که آن آب به دهن او برسد و به آب آواز میدهد لیکن آن آب به او رسیده نمی تواند همین گونه آن مشرک که یامدد میگوید برای کسیکه او را بجز اللّه تعالی حاجت بر آورنده میداند و او از او دور باشد و یا مرده باشد پس او آواز را شنیده نمی تواند و نه حاجت او را بر آورده می تواند پس تشبیه معبودان باطل را به آب داده است که نه میبیند نه می شنود و نه به کسی خودش رسیده می تواند - طریقه دیگر تمثیل اینست که یک شخص تشنه باشد و سراب را ببیند و فکر کند که این آب است و دست های خود را به او دراز میکند که او به دهنش برسد و حال اینکه آن به این رسیده نمی تواند از سببی که گمان او غلط است - پس بدین منوال آن مشرک است که بر معبودان باطل عقیده دارد که اینها (الٰه) اند و از او حاجات خود را نیز میخواهد و آن حاجت او را برآورده نمی تواند ازاین سبب عقیده او باطل است از سببی که غیراللّه را الٰه دانسته است (وَمَا دُعَاءُ الْكَافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَالٍ) معنایش اینست که کافران بجز از اللّه تعالٰی از دیگران حاجات خود را میخواهند این دعا نیست بلکه شرک و گمراهی است و معنی دیگر اینست که کافران از اللّه تعالٰی دعا میخواهند آن برباد میباشد یعنی بر آن اجر و ثواب حاصل نمی گردد گرچه در دنیا گاه گاهی قبول میگردد -