وَمَا أُبَرِّئُ ۵۸۵ إبراهيم
قُلْ لِعِبَادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا يُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُنْفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خِلَالٌ ﴿۳۱﴾ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَكُمْ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْفُلْكَ لِتَجْرِيَ فِي الْبَحْرِ بِأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهَارَ ﴿۳۲﴾ وَسَخَّرَ لَكُمُ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ دَائِبَيْنِ وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ ﴿۳۳﴾ وَآتَاكُمْ مِنْ كُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ الْإِنْسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ ﴿۳۴﴾
بگو مر بندگان مرا آنهای که ایمان آوردند که برپا دارند نماز را و خرچ کنند از آنچه دادیم ایشانرا پنهان واشکار پیش از آنکه بیاید روزی که نباشد خرید و فروخت در آن و نباشد دوستی ﴿ ۳۱ ﴾
اللّه تعالٰی ذاتیست که آفرید آسمانها و زمین را و فرو فرستاد از آسمان آب را پس بیرون آورد به آن میوه ها برای فایده شما و تابع ساخت برای شما کشتی را که میرود دردریا به حکم او و تابع گردانید برای شما به حکم خود دریاها را ﴿ ۳۲ ﴾
و تابع ساخت برای شما به حکم خود آفتاب و مهتاب را که همیشه روان اند و تابع ساخت برای شما به حکم خود شب و روز را ﴿ ۳۳ ﴾
و داد شما را از هر چیز که به آن حاجت دارید و اگر آغاز کنید شمار نعمت های اللّه تعالٰی را به سر نخواهید رسانید آنها را هرآئينه انسان التبه بسیار ستمگار ناسپاس است ﴿ ۳۴ ﴾
[۳۱] در این آیت ذکر آن اعمالی است که عذاب را دفع میکند در مقابله آن صفات مشرکین که در آیت های پیش ذکر شد و آن سبب عذاب بود (يُقِيمُوا الصَّلَاةَ) در این لام مقدر است و این مقوله برای قُلْ است (سِرًّا وَعَلَانِيَةً) گاهی پنهان و گاهی اشکار مناسب حال هردو جایز است (لَا بَيْعٌ فِيهِ وَلَا خِلَالٌ) همچنین در آیت (۲۵۴) سوره بقره نیز است و مراد اینست که دیگر چیزها در آنروز نفع نمی دهد بجز از این اعمال و به این تقویٰ گفته میشود پس دوستی از وجه تقویٰ فایده میدهد به دلیل آیت (۶۷) سوره زخرف -
[۳۲] در این دلیل عقلی برای تذکر توحید است با همراه پنج صفات فعلیه اللّه تعالٰی (وَسَخَّرَ لَكُمُ الْأَنْهَارَ) چون نفعی از آب بحر برای آبیاری کشت ها و نوشیدن آن نیست پس در باره آن تسخیر فلک را ذکر کرد و در دیگر دریاها و نهرها بسیار فایده آب است پس در باره آن تسخیر آنهار را ذکر کرد و در (بِأَمْرِهِ) اشاره است که نفع گرفتن از کشتی و نهرها موقوف به امر اللّه تعالٰی است -
[۳۳] این نیز دلیل عقلی برای تذکر توحید است به ذکر تسخیر در چهار چیز - که در آیت گذشته اصول نعمت ها را ذکر کرده و مکانیات را ذکر کرده است و در این آیت زمانیات را ذکر میکند - (دَائِبَيْنِ) در این معنی برای همیشه بودن آنها است که حال و عادت را تبدیل نمی کنند -
[۳۴] در این نیز دلیل عقلی برای تذکیر است و در اخیر تنبیه به آن انسان است که تبدیل میکند نعمت های اللّه تعالٰی را با کفر یعنی در الانسان الف لام عهدی است هر انسان مراد نیست (مَا سَأَلْتُمُوهُ) مراد از سوال در اینجا احتیاج است اگر سوال به زبان باشد یا نباشد و همچنین در آیت (۲۹) سوره رحمٰن ذکر است -