أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ ﴿۴۵﴾ أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُمْ بِمُعْجِزِينَ ﴿۴۶﴾ أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ ﴿۴۷﴾ أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَى مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلَالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالشَّمَائِلِ سُجَّدًا لِلَّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ ﴿۴۸﴾

آیا پس ایمن شدند آن مردمانی که مکر برای کار های بد میکنند از آنکه فرو برد اللّه تعالٰی ایشانرا در زمین یا بیاید به ایشان عذاب از آنجا که ندانند ﴿۴۵﴾
یا بگیرد ایشانرا در هنگام سفر کردن پس نیستند ایشان عاجز کننده اللّه تعالٰی را ﴿۴۶﴾
یا بگیرد ایشانرا در حالت ترس پس هرآئينه پروردگار شما شفت کننده رحم کننده است ﴿۴۷﴾
آیا نمی بینند بسوی آنچه پیدا کرده است اللّه تعالٰی از هر چیزی میگردد سایه های او از جانب راست و از جوانب چپ سجده کنان برای اللّه تعالی و ایشان عاجز اند ﴿۴۸﴾

[۴۷،۴۶،۴۵] چون در آیت های گذشته مخالفت و شبهات مشرکین بر رسول و قرآن و توحید و قیامت ذکر شد حالا برای ایشان تخویف دنیوی در سه آیت ذکر میکند مراد از (مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ) این مخالفت ها و شبهات بر اسلام است که پیش گذشتند - مراد از (تَقَلُّبِهِمْ) سفر کردن برای دنیا است و با این نوع سفر پریشانی ضرور میباشد از این سبب به صیغه فعل ذکر کرد و این وصف کافران است چنانچه در آیت (۱۹۶) سوره العمران است - یا غلطیدن بر بسترها مراد است مراد از (تَخَوُّفٍ) نقصان اموال و زراعت و چهارپایان است یا مراد عذاب به شتاب است یا ترس دشمن است -
[۴۸] از این آیت الی آیت (۶۴) باب سوم است در این باب سه دلایل عقلی است که در آن انقیاد عالم برای اللّه تعالٰی در آیت های (۵۳،۵۲،۴۸) ذکر است و دلیل وحی در آیت (۵۱) است باز تنبیه بر شرک در آیت های (۵۵،۵۴) است باز تنبیه بر نذر برای غیراللّه در آیت (۵۶) است باز تنبیه بر شرک بالملائيکه از آیت (۵۷) الی آیت (۶۰) است باز تخویف دنیوی در آیت (۶۱) است باز تنبیه بر الشرک در آیت (۶۲) است باز تنبیه و تخویف بر اتباع شیطان در آیت (۶۳) است باز ترغیب به قرآن در آیت (۶۴) است - در این آیت (۴۸) سجده سایه ذکر شده است و مراد از سجده گشتن سایه و کم شدن و زیاده شدن سایه ها به حکم اللّه تعالٰی است در این آیت یمین را مفرد گفته است و شمائل را جمع گفته است از سببی که آغاز شدن سایه از یمین در یک حال است باز به طرف شمال اندک اندک در حالات مختلف میگردد - نکته دوم اینست که چون در عرب به طرف مشرق روی بگردانی به طرف یمین ممالک کم اند و به طرف شمال ممالک زیادی اند (واللّه اعلم) مراد از (مِنْ شَيْءٍ) اجسام اند و مانند این در آیت (۱۵) سوره رعد ذکر است -