قَالَ هَذَا فِرَاقُ بَيْنِي وَبَيْنِكَ سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا ﴿۷۸﴾ أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدْتُ أَنْ أَعِيبَهَا وَكَانَ وَرَاءَهُمْ مَلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا ﴿۷۹﴾
گفت این وقت جدائی است میان من و تو زود است اگاه سازم ترا که توان نداشتی بر صبر کردن آن ﴿۷۸﴾
اما کشتی پس بود برای مساکین که مزدوری میکردند بر آن در دریا پس خواستم که نقصانی کنم آنرا زیرا که بود پیش روی ایشان پادشاهی که میگرفت هر کشتی درست را به زبردستی ﴿۷۹﴾
[۷۸] این کلام خضر علیه السلام است به موافق آن شرطی که موسیٰ علیه السلام گفته بود - و خضر علیه السلام جوابات را از جهتی میدهد که این گمان کرده نشود که خضرعلیه السلام در واقعیت کارهای خلاف شریعت کرده است - در این اشاره است که وقتیکه بر یک انسان مردم دیگر تهمت ها میگویند بر او واجب است که پاکی خود را کند -
لطیفه: بعضی مفسرین اشاره کرده اند که موسیٰ علیه السلام بر حالات گذشته خود توجه نکرد یعنی فراموش کرده بود اگر نه این اعتراض را نمیکرد او آنکه نجات یافتن کشتی با وجود سوراخ بودن با این نمونه نجات یافتن موسیٰ علیه السلام از غرق شدن نیز بود وقتیکه مادرش در صندوق انداخته بود و در دریا انداخته بود - و معامله قتل چنین بود مانند که موسیٰ علیه السلام قبطی را قتل کرده بود - و معامله ساختن دیوار بدون اجرت چنین بود مانند که موسی علیه السلام به چهارپایان دختران شعیب علیه السلام آب داده بود بدون طلب اجرت -
[۷۹] حاصل اینست که در کشتی عیوب ساختن برای بسیار فواید بود زیرا اگر درست میبود پادشاه ظالم برای کار بیگار میگرفتند و سبب روزی این مساکین برباد میشد و این مساکین موحدین نیز بودند - در این اشاره است که حفاظت اموال مساکین از ظالمان بکار است و این سنت انبیاء علیه السلام است - اشاره است که برای فایده بیشتر نقصان اندک را تحمل کردن بکار است - همچنین این دلیل است که مسکین به کسی گفته میشود که با او مال باشد ولی از نصاب کم باشد همچنین ذریعه درآمد باشد لیکن صرف تکافو بر آن میشود (كُلَّ سَفِينَةٍ) مراد از آن هرکشتی درست است -