قُلْ مَنْ كَانَ فِي الضَّلَالَةِ فَلْيَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَنُ مَدًّا حَتَّى إِذَا رَأَوْا مَا يُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكَانًا وَأَضْعَفُ جُنْدًا ﴿۷۵﴾ وَيَزِيدُ اللَّهُ الَّذِينَ اهْتَدَوْا هُدًى وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ خَيْرٌ عِنْدَ رَبِّكَ ثَوَابًا وَخَيْرٌ مَرَدًّا ﴿۷۶﴾ أَفَرَأَيْتَ الَّذِي كَفَرَ بِآيَاتِنَا وَقَالَ لَأُوتَيَنَّ مَالًا وَوَلَدًا ﴿۷۷﴾ أَطَّلَعَ الْغَيْبَ أَمِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا ﴿۷۸﴾ كَلَّا سَنَكْتُبُ مَا يَقُولُ وَنَمُدُّ لَهُ مِنَ الْعَذَابِ مَدًّا ﴿۷۹﴾

بگو هر کسی که باشد در گمراهی پس مهلت دهد او را رحمٰن مهلت تا ببیند آنچه را که وعده داده شده بود با ایشان یا عذاب و یا قیامت پس زود خواهند دانست که کدام بدتر است در حال و ضعیف تر است از روی لشکر ﴿۷۵﴾
و زیاده میکند اللّه تعالٰی کسانی را که هدایت یافته اند هدایت بیشتر و عمل های نیکو با اجر پاینده بهتر است نزد رب تود از روی عوض و بهتر به اعتبار مرجع ﴿۷۶﴾
آیا خبرداری از حال آنکه کافر شده به آیات ما و میگوید هرآئينه داده میشوم مال و فرزند ﴿۷۷﴾
آین خبر شده سخنان غیب را یا گرفته از نزد رحمٰن عهد (نجات را) ﴿۷۸﴾
هرگز چنین نیست ضرور نوشته میداریم سخنی که میگوید و زیاده میکنیم برای او از عذاب زیاده ﴿۷۹﴾

[۷۵] در این آیت علت این ذکر شده است که با این کافران اموال دنیا و زینت از سببی داده شده است که اللّه تعالٰی برای چنینن گمراهان مهلت میدهد مانند در سوره العمران (۱۷۸) و سوره مومنون (۵۵) است (فَلْيَمْدُدْ) امر به معنی خبر است یعنی مهلت میدهد یا به معنی دعا است و ابن جریر گفته است که این مباهله با مشرکان سرکشان است و (شَرٌّ مَكَانًا وَأَضْعَفُ جُنْدًا) در مقابله این قول است خیر مقاما و احسن ندیا -
[۷۶] و در این آیت بشارت است برای مومنانی که قرآن (ایات بینات) را بیان میکنند آنکه در (۷۳) ذکر است و این در مقابل فلیمدد است یعنی سرکشی ایشان بیشتر میشود و ایمان مومنان بیشتر میشود و این دلیل بر اثبات زیادت ایمان است (وَالْبَاقِيَاتُ الصَّالِحَاتُ) مانند این در سوره کهف (۶۴) گذشته است در آنجا املا ذکر کرد در رد کسانیکه از مال و فرزندان خود امید نفع دارند زیرا املا گفته بود و این در اینجا در مقابل شرمکاناً است و مردًّا نیز مکان است یعنی جنت -
[۷۷] این زجر سوم است بر حاصل کردن تعزز و ترقی به سبب شرک مطلب آیت این است که این کافر میگوید (مانند عاص بن وائیل) وقتیکه من محکم ام بر شرک به برکت این معبودان برای من در دنیا و آخرت ترقی حاصل میشود -
[۷۸] این جواب قول این مشرک است - یعنی آیا او بر غیب عالم است مراد از غیب این قول او است (لَأُوتَيَنَّ مَالًا وَوَلَدًا - أَمِ اتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمَنِ عَهْدًا) یک مطلب آن این است که از جانب اللّه تعالٰی با او وعده نجات شده است - مقصد دوم این است آیا عقیده توحید او است که با آن عهد جنت است -
[۷۹] در این آیت زجر و تخویف است - لفظ كَلَّا در قرآن کریم سی وسه مرتبه آمده است و این جای اول است و دو معنی آن است گاهی به معنی حقَّا میباشد وگاهی به معنی ردع میباشد و در اینجا به معنی ردع (منع کردن) است (سَنَكْتُبُ) در این سین به معنی تاکید است و مراد از آن نوشتن ملائيک است -