وَلَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِكَ فَحَاقَ بِالَّذِينَ سَخِرُوا مِنْهُمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۴۱﴾ قُلْ مَنْ يَكْلَؤُكُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مِنَ الرَّحْمَنِ بَلْ هُمْ عَنْ ذِكْرِ رَبِّهِمْ مُعْرِضُونَ ﴿۴۲﴾ أَمْ لَهُمْ آلِهَةٌ تَمْنَعُهُمْ مِنْ دُونِنَا لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَ أَنْفُسِهِمْ وَلَا هُمْ مِنَّا يُصْحَبُونَ ﴿۴۳﴾ بَلْ مَتَّعْنَا هَؤُلَاءِ وَآبَاءَهُمْ حَتَّى طَالَ عَلَيْهِمُ الْعُمُرُ أَفَلَا يَرَوْنَ أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا أَفَهُمُ الْغَالِبُونَ ﴿۴۴﴾
و هرآئينه استهزاء کرده شد به بسیاری رسولان پیش از تو باز احاطه کرد آنهای را که استهزاء میکردند از ایشان عذابی که به آن استهزاء میکردند ﴿۴۱﴾
بگو که نگهبانی میکند شما را در شب و روز از عذاب رحمٰن بلکه ایشان از یاد پروردگار خود روی گردانند ﴿۴۲﴾
آیا برای ایشان معبودانی است که حفاظت کند ایشان را غیر از ما قدرت ندارند امداد کردن نفس های خود را و نه ایشان را از طرف ما رفاقتی است ﴿۴۳﴾
بلکه فواید دنیا دادیم ایشان را و پدران ایشان را تا که دراز شد بر ایشان عمر آیا نمی بینند که ما می آئیم به وطن ایشان که میکاهیم آنرا از کناره های آن آیا پس ایشان غلبه کنندگان اند ﴿۴۴﴾
[۴۱] در این آیت زجر است بر استهزاء بر رسولان و تسلیت به نبی صل اللّه وعلیه وسلم است ومانند این در سوره انعام (۶) نیز گذشته است ودر سوره رعد (۳۲) با اندک فرق است -
[۴۲] در جمله اخیر این آیت زجر بر اعراض از توحید و قرآن است با بیان اینکه از عذاب اللّه تعالٰی هیچ کسی نجات دهنده نیست (مِنَ الرَّحْمَنِ) از عذاب رحمٰن - معنی دوم این است که مِن گاهی به معنی بدل می آید مانند در سوره زخرف (۶۰) یعنی در بدل ذات رحمٰن و این معنی را ابن کثیر کرده است لیکن تفسیر بدل را به غیر کرده است -
[۴۳] این بیان يَكْلَؤُكُمْ است ، به طریقه استفهام انکاری یعنی آلِهه شما حفاظت شمارا کرده نمی تواند باز رد بر شرک است به نفی شرک فی التصرف پس جمله دوم علت برای جمله اولی است و ضمیر لایستطیعون و انفسهم به آلهه راجع است - وضمیر دوم هُم راجع است به مشرکین یا آلِهه - (يُصْحَبُونَ) یک معنی این است که برای ایشان از عذاب ما پناهی داده شده نمی تواند معنی دوم است که با ایشان رفاقت (به کمک کردن) شده نمیتواند به معنی اول ضمیر راجع است به مشرکان و به معنی دوم راجع است به آلِهه -
[۴۴] در این آیت سبب استهزاء و انکار را ذکر میکند یعنی با وجود شرک کردن و انکار کردن از رسول به ایشان نعمات بسیار دنیا داده شده است و بسیار عمر های ایشان در شرک و در لذات دنیا گذشت پس از جهت غفلت در استهزاء بر رسل گرفتار شدند (أَفَلَا يَرَوْنَ) در این تخویف به منکرین است مراد این است که اللّه تعالٰی بر ملک ایشان نبی صل اللّه وعلیه وسلم و اسلام را تدریجاً غلبه و تسلط میدهد یا بر ملک ایشان اندک اندک عذاب می آید پس هیچگاه غالب نشوند - و مانند این در سوره رعد (۴۱) است وتفسیر این آیت در سوره احقاف (۳۷) است -