الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ ﴿۴۱﴾ وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَعَادٌ وَثَمُودُ ﴿۴۲﴾ وَقَوْمُ إِبْرَاهِيمَ وَقَوْمُ لُوطٍ ﴿۴۳﴾

مردمانی اند اگر قدرت دهیم ایشان را در زمین برپا میدارند نماز را و میدهند زکوة را و بیان میکنند نیکی را و منع میکنند از بدی و خاص اللّه تعالٰی راست انجام همه کارها ﴿۴۱﴾
و اگر اینها تکذیب میکنند ترا هرآئينه تکذیب کرده است پیش از ایشان (پیغمبران خود را) قوم نوح علیه السلام و عاد و ثمود ﴿۴۲﴾
و قوم ابراهیم علیه السلام و قوم لوط علیه السلام ﴿۴۳﴾

[۴۱] این صفت مجاهدین است و از ضحاک رحمة اللّه علیه روایت است که این شرط را اللّه تعالٰی بر کسی لازم کرده که پادشاهی به آن داده باشد ، و همچنین این شرط برای دوام نصرت الٰهیه است و مراد از اقامة الصلوة و ایتاءالزکوة عام جاری کردن این احکام شرعیه در مملکت است (وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ) اشاره است که همیشه بودن تمکین (از پادشاهی) در اختیار اللّه تعالٰی است مانند که ابتداء نیز در اختیار اوست -
[۴۲] در این تسلیت به رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم و پیروان او است یعنی اگر در احکام و مواعید گذشته این سوره ترا تکذیب میکنند اللّه تعالٰی به ایشان عذاب میدهد مانند که به اقوام مکذبه پیش عذاب داده است و به اصحاب مدین قوم شعیب نگفت زیرا که قوم دیگری او نیز بود اصحاب الایکه لیکن هلاک آنها در عرب بسیار مشهور نبود (وَكُذِّبَ مُوسَى) قوم موسیٰ علیه السلام را از جهتی نگفت که قوم او بنی اسرائيل بود آنها به این چنین تکذیب نکرده اند که بر همه ایشان عذاب می آمد -
[۴۴،۴۳] این ذکر اقوام مکذبه به ترتیب است به این ترتیب در سوره هود ذکر شده است هان تکذیب قوم ابراهیم علیه السلام در سوره انعام و سوره انبیاء ذکر شده است (نَكِيرِ ) به انکار و تبدیل کردن گفته میشود اینجا مراد عذاب است زچاز سببی که به همراه عذاب نعمات بدل میشود -