الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ ﴿۵۶﴾ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ ﴿۵۷﴾ وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مَاتُوا لَيَرْزُقَنَّهُمُ اللَّهُ رِزْقًا حَسَنًا وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ ﴿۵۸﴾ لَيُدْخِلَنَّهُمْ مُدْخَلًا يَرْضَوْنَهُ وَإِنَّ اللَّهَ لَعَلِيمٌ حَلِيمٌ ﴿۵۹﴾ ذَلِكَ وَمَنْ عَاقَبَ بِمِثْلِ مَا عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِيَ عَلَيْهِ لَيَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ ﴿۶۰﴾
پادشاهی در آنروز صرف اللّه تعالٰی راست فیصله میکند میان ایشان پس کسانی که ایمان آوردند و عمل کردند موافق سنت در جنت های پر نعمت باشند ﴿۵۶﴾
و کسانی که کفر کرده اند و دروغ شمردند آیات مارا پس این کسان ایشان راست عذاب ذلت دهنده ﴿۵۷﴾
و کسانی که هجرت کردند برای دین اللّه تعالٰی پس کشته شدند یا مردند هرآئينه روزی میدهد ایشان را اللّه تعالٰی روزی نیک و هرآئينه اللّه تعالٰی اوست بهترین روزی دهندگان ﴿۵۸﴾
هرآئينه داخل کند ایشان را در جای داخل شدن که پسند کنند آنرا و هرآئينه اللّه تعالٰی دانا بردبار است ﴿۵۹﴾
این مژده یقینی است و کسیکه بدل بگیرد به مانند آنچه تکلیف داده شده به او سپس ظلم کرده شده به او هرآئينه مدد میکند او را اللّه تعالٰی هرآئينه اللّه تعالٰی درگذرنده آمرزگار است ﴿۶۰﴾
[۵۶] در این اشاره است که این عذاب را هیچ کسی دفع کرده نمی تواند زیرا که اختیار صرف از اللّه تعالٰی است - بعد او بشارت است -
[۵۷] در این تخویف اخروی است -
[۵۸] از این آیت الی اخیر سوره باب چهارم است در این ترغیب به هجرت است به همراه بشارت و ترغیب به قتال به ذکر نصرت الٰهیه است و اسباب نصرت را ذکر کرده است باز پنج دلایل عقلی بر توحید است باز بیان طریقه دعوت است باز دلیل عقلی است باز زجر نهم دهم است باز رد بر مشرکان با ذکر مثال ذباب است و جواب دو سوال است باز دلیل عقلی آخری است باز هشت اوامر است برای استقامت بر توحید و اشاعت آن - در این آیت (۵۸) بشارت برای مهاجرین است پس از بشارت به مومنان عام در آیت (۵۶) - این آیت دلیل است پس از هجرت مقتولیت و به مرگ خود مردن هر دو یکسان است لیکن این برابری در بعضی نعمت ها است اگر چه در درجات دیگر شهید مقتول بهتر است (رِزْقًا حَسَنًا) که بدون مشکل و هر وقت لذت بخش باشد و هیچ نقصان و مرض پیدا نمی کند این رزق بهتر است و این رزق در برزخ است مانند سوره العمران (۱۲۹) یا در جنت است (الرَّازِقِينَ) این جمع به اعتبار ظاهر است که مردم نیز برای یک دیگر رزق میدهند -
[۵۹] این نیز بشارت مکان بعد از بشارت خوراک است از سببی فکر روزی پیش میباشد از مکان رهایش -
[۶۰] در این آیت بشارت دنیوی است به همراه نصرت بعد از بشارت اخرویه - و مراد از عاقب بدل گرفتن به قتال است و (ثُمَّ بُغِيَ عَلَيْهِ) عطف است بر عوقب مراد اینکه برای کسی تکلیف داده شد و باز بر او ظلم کرده شد یعنی از وطن بیرون کرده شد و این شخص بدل گرفت به قتال کردن اللّه تعالٰی با او ضرور نصرت میکند -