قَدْ أَفْلَحَ ۸۵۳ النور

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِي سَحَابًا ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكَامًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مِنْ جِبَالٍ فِيهَا مِنْ بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ يَشَاءُ يَكَادُ سَنَا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصَارِ ﴿۴۳﴾ يُقَلِّبُ اللَّهُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصَارِ ﴿۴۴﴾ وَاللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ مَاءٍ فَمِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلَى بَطْنِهِ وَمِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلَى رِجْلَيْنِ وَمِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلَى أَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۴۵﴾ لَقَدْ أَنْزَلْنَا آيَاتٍ مُبَيِّنَاتٍ وَاللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشَاءُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۴۶﴾ وَيَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالرَّسُولِ وَأَطَعْنَا ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَمَا أُولَئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ ﴿۴۷﴾

آیا نمی بینی که هرآئينه اللّه تعالٰی میراند ابرها را باز ترکیب میکند میان پاره های آنها باز میگرداند آنها را تو بر تو (بزرگ) پس می بینی باران بزرگ را که می براید از میان آن و می باراند از جانب آسمان از (ابرها) که مانند کوه ها است میباشد در آن بعضی از ژاله پس میرساند آنرا به هر که خواهد و باز میدارد آنرا از هر که خواهد نزدیک است که روشنی برق آن برباید دیده ها را ﴿۴۳﴾
تبدیل میکند اللّه تعالٰی شب و روز را هرآئينه در این نظام البته عبرت است برای صاحبان عقل ﴿۴۴﴾
و اللّه تعالٰی آفرید هر زنده جان را از آب (نطفه) پس بعضی آن است که میگردد بر شکم خود و بعضی آن است که میگردد بر دو پای و بعضی آن است که میگردد بر چهار پای می آفریند اللّه تعالٰی آنچه خواهد هرآئينه اللّه تعالٰی بر هر چیز تواناست ﴿۴۵﴾
هرآئينه نازل کردیم آیت های دارای مضمون اشکار و اللّه تعالٰی میرساند هر که را خواهد بسوی راه راست ﴿۴۶﴾
و میگویند این (منافقان) که ایمان آورده ایم به اللّه تعالٰی و به رسول و اطاعت کردیم باز روی میگرداند یک گروه از ایشان بعد از این و نیستند این کسان مومنان ﴿۴۷﴾

[۴۳] این دلیل عقلی سوم است به ذکر احوال متوسط (در میان) در آن ابر ساختن و از آن باران باریدن و ژاله باریدن و برای کسی رساندن و از کسی بازداشتن و سرعت روشنی صاعقه را ذکر کرده است (يُزْجِي) بلند کردن اجزاء زمین و حوالی و اطراف آنرا ازجا میگویند (جِبَالٍ) این استعاره است ذکر مشبه به و مراد از آن مشَبَّه است یعنی ابرها که مانند کوه ها بزرگ میباشند و در این آیت بیان ملک و تصرف اللّه تعالٰی است به پید اکردن باران وغیره -
[۴۴] این دلیل چهارم است به ذکر احوال دیگر متوسط در این ذکر ملک و تصرف اللّه تعالٰی است در زمانه و زمانیات -
[۴۵] این دلیل عقلی پنجم است به ذکر احوال سفلیه یعنی با احوال اهل زمین - به اعتبار گشتن بر زمین بر سه نوع است بر شکم میگردند مانند مار ، بر دو پای میگردند مانند انسان ، به چهار پای میگردند مانند جانوران عام در (يَخْلُقُ اللَّهُ مَا يَشَاءُ) به دارای پای های بسیار اشاره است مانند هزار پاه ، عنکبوت وغیره لیکن معلوم این است که آنها نیز بر چهار پاه میگردند از این سبب این را نوع مستقل شمار نکرده است -
[۴۶] این ترغیب به قرآن است و به امتثال این احکام است چون در آیات گذشته ذکر عقیده توحید شد از این سبب اختتام این را به ذکر صراط مستقیم کرد -
[۴۷] از این آیت باب پنجم الی اخیر سوره است در این مقابله صفات منافقان و صفات مومنان است و زجرها به منافقان و بشارت اخروی و دنیویه به مومنان باز سه آداب است برای دفع حرج مومنان باز در اخیر مقابله صفت مومنان و منافقان است و زجر و تخویف برای منافقان است و اختتام سوره به مسئله توحید است -