اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ ﴿۴۵﴾ وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ﴿۴۶﴾ وَكَذَلِكَ أَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ فَالَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَمِنْ هَؤُلَاءِ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَمَا يَجْحَدُ بِآيَاتِنَا إِلَّا الْكَافِرُونَ ﴿۴۷﴾

بخوان آنچه وحی کرده شده بسوی تو از کتاب و برپا دار نماز را هرآئينه این نماز منع میکند از بیحیائی اشکار و ناروا و هرآئينه ذکر اللّه تعالٰی بسیار بزرگ است و اللّه تعالٰی میداند آنچه میکنید ﴿۴۵﴾
و مجادله مکنید به اهل کتاب مگر بصورتی که آن نیکو باشد مگر کسانی که ظلم کردند از ایشان (باعناد) و میگویند ایمان آوردیم به آنچه نازل شده برای ما وآنچه نازل شده برای شما و قابل پرستش شما و قابل پرستش ما یکی است و ما او را اطاعت کنندگانیم ﴿۴۶﴾
و همچنین نازل کردیم بسوی تو کتاب را پس کسانی که دادیم ایشان را کتاب ایمان می آرند به آن واز این کسان آنانی اند که ایمان می آرند به این کتاب و انکار نمی کنند آیات مارا مگر کافران ﴿۴۷﴾

[۴۵] در این آیت و آیت بعدی چهار آداب و امور را برای دعوت ذکر میکند در این آیت دو از آنرا ذکر کرده است - اول خواندن کتاب اللّه تعالٰی که از آن علوم حاصل کند و بیان کردن کتاب اللّه تعالٰی برای مردمان دیگر - دوم عمل کردن بر پابندی کردن بر نماز و بر نماز و فواید نماز را بیان کرده است اول اینکه از گناهان منع میکند دوم اینکه در نماز ذکر اللّه تعالٰی است و ذکر عبادت بزرگتر از همه عبادت ها است (الْفَحْشَاءِ) آن گناهانی است که به عقل نیز بد بودن آن معلوم میگردد (الْمُنْكَرِ) به آن گفته میشود که صرف به دلیل شرعی معلوم باشد که این گناه است -
فایده: مراد از نماز آن نمازی است که برابر به سنت نبی صل اللّه وعلیه وسلم باشد و قبول باشد - شخص نماز گذار اگر از گناهان منع نمی گردد پس در نماز او ضرور نقصان شرعی میباشد و قبول نمی باشد (وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ) یک معنی این است که ذکر اللّه تعالٰی از همه عبادت ها عبادت کلان است از سببی که مراد از ذکر اللّه تعالٰی ذکر به توحید است و این بنیاد همه عبادت هاست - معنی دوم این است که ذکر اللّه تعالٰی در نماز بزرگ (بهتر) است از ذکر او که بیرون نماز باشد - معنی سوم این است ذکر اللّه تعالٰی شما را بسیار چیز بزرگ است از ذکر شما او را و او به نماز صحیح حاصل میگردد - (تَصْنَعُونَ) صنع به عملی گفته میشود که چندین بار و عادةً میشود -
[۴۶] این ادب دعوت سوم است و بر کتابیان و اهل علم خاص است یعنی چون ایشان بر شما اعتراض های باطل میکنند برای ایشان جواب الزامی و مسکت (خاموش کننده) بدهید و طریقه نیکو را استعمال کنید یعنی دشنام و زبان درشت را استعمال مکنید به کلی به حجت اللّه تعالٰی و سنت جواب بدهید (وَلَا تُجَادِلُوا) مراد از جدال جواب دادن اعتراضات است (الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ) مراد از ظلم زد و عناد است یعنی مانند ایشان معامله کنید جواب سخت بدهید اگر ضرورت به جنگ شود به ایشان جهاد نیز کنید (وَقُولُوا) این ادب چهارم است یعنی در هنگام مجادله و مناظره فیصله به کتاب منزّل کنید از سببی که ایمان به ما انزل اللّه خاص است و مقصد همه کتب توحید است از این سبب بعد از آن إِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ را ذکر کرده است -
[۴۷] از این آیت چهار طریقه صدق قرآن و رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم را ذکر میکند در این آیت طریقه اول است یعنی علماء اهل کتاب پیش و از عوام موجود این کتاب را قبول کرده اند پس اشکار شد که کتاب راستین و رسول است با (وَمَا يَجْحَدُ) زجر به منکرین است یعنی با انکار قرآن کافر شدند یا اینکه از پیش کافر (منکر از توحید) هستند از این جهت از قرآن انکار میکنند -