وَلَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ ﴿۲۶﴾ وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۲۷﴾ ضَرَبَ لَكُمْ مَثَلًا مِنْ أَنْفُسِكُمْ هَلْ لَكُمْ مِنْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ مِنْ شُرَكَاءَ فِي مَا رَزَقْنَاكُمْ فَأَنْتُمْ فِيهِ سَوَاءٌ تَخَافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿۲۸﴾

و خاص در اختیار اللّه تعالٰی است آنکه در آسمانها و زمین است همه برای او اطاعت کنندگانند ﴿۲۶﴾
و خاص اللّه تعالٰی اوست ذاتی که ابتداء می آفریند باز دوباره نیز میکند و این (همه) آسانتر است بر او و خاص اللّه تعالٰی راست صفت بلند در آسمانها و زمین و اوست غالب با حکمت ﴿۲۷﴾
بیان کرد برای دانستن شما مثال از جنس شما آیا هست شما را از آنکه دستهای راست شما مالک آن اند از ایشان کسی حصه داران در آن مالی که داده ایم شما را پس شما در اختیار آن برابرید که میترسید از ایشان مانند ترسیدن تان از برادران تان چنین جدا جدا بیان میکنیم آیات را برای قومی که عقل دارند ﴿۲۸﴾

[۲۶] این دلیل عقلی دیگر است بعد از ذکر آسمانها و زمین و اهل آنها (كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ) مراد از این قوت تسخیری است یعنی در زندگی و مرگ و صحت و مرض و در غیره در زیر حکم اللّه تعالٰی اند یا مراد از این قنوت اختیاری است و مراد از آن صالحین اند -
[۲۷] این دلیل عقلی دیگر توحید است به همراه اثبات بعث بعدالموت (وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ) ضمیر هُوَ به هر دو حالت ذکر شده راجع است به تاویل مذکور پس هیچ اشکال نیست و اگر ضمیر هُوَ به اللّه تعالٰی راجع شود پس در أَهْوَنُ تفصیل به اعتبار عقیده بشر است یعنی در نزد آنها کار بار دوم از بار اول بسیار آسان میباشد -
[۲۸] بعد از اثبات دلایل به توحید حالا به مثال وضاحت میکند (مِنْ أَنْفُسِكُمْ) از جنس شما از سببی که غلامان نیز انسانان اند یا مراد از آن چیزهای نزدیک به شما (فَأَنْتُمْ فِيهِ سَوَاءٌ) چون در شرکت برابر نمی باشند از این سبب اینجا مقید کرد به مساوات در اختیار و تصرف باز بیان مساوات را کرد با این قول که (تَخَافُونَهُمْ) چون دو تن در شرکت و تصرف برابر باشند پس یک شخص بدون اجازت دیگر تصرف کرده نمی تواند بلکه از اندوه یا از خشم دیگر ترس میکند - حاصل مثال این است که اللّه تعالٰی مولا است و همه انسانان غلامان و کنیزهای او اند (مملوک) اند چون شما به مملوکان خود خوراک و پوشیدنی وغیره میدهید لیکن در مال خود چنین تصرف نمی دهید که به شما برابر شوند بلکه به چنین شرکت شما بسیار اندوهگین می شوید پس چگونه میگوئید و عقیده دارید که اللّه تعالٰی بزرگان ، اولیاء وغیره را در بعضی مملوکات و مخلوقات خود چنین تصرف داده است که ایشان مانند اللّه تعالٰی با قدرت مستقله در آن تصرف میکنند پس چون بخواهد کسی را مریض کند و کسی را شفا دهد کسی را غریب کند کسی را ثروتمند کند چون خود تان به این نوع حالت اندوهگین میشوید پس اللّه تعالٰی که (اغنیَ الشرکاء عن الشرک است) پس او ضرور اندوهگین میگردد -