فَأَقْبَلَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ يَتَسَاءَلُونَ ﴿۵۰﴾ قَالَ قَائِلٌ مِنْهُمْ إِنِّي كَانَ لِي قَرِينٌ ﴿۵۱﴾ يَقُولُ أَإِنَّكَ لَمِنَ الْمُصَدِّقِينَ ﴿۵۲﴾ أَإِذَا مِتْنَا وَكُنَّا تُرَابًا وَعِظَامًا أَإِنَّا لَمَدِينُونَ ﴿۵۳﴾ قَالَ هَلْ أَنْتُمْ مُطَّلِعُونَ ﴿۵۴﴾ فَاطَّلَعَ فَرَآهُ فِي سَوَاءِ الْجَحِيمِ ﴿۵۵﴾ قَالَ تَاللَّهِ إِنْ كِدْتَ لَتُرْدِينِ ﴿۵۶﴾ وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّي لَكُنْتُ مِنَ الْمُحْضَرِينَ ﴿۵۷﴾ أَفَمَا نَحْنُ بِمَيِّتِينَ ﴿۵۸﴾ إِلَّا مَوْتَتَنَا الْأُولَى وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ ﴿۵۹﴾ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۶۰﴾ لِمِثْلِ هَذَا فَلْيَعْمَلِ الْعَامِلُونَ ﴿۶۱﴾ أَذَلِكَ خَيْرٌ نُزُلًا أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ ﴿۶۲﴾ إِنَّا جَعَلْنَاهَا فِتْنَةً لِلظَّالِمِينَ ﴿۶۳﴾ إِنَّهَا شَجَرَةٌ تَخْرُجُ فِي أَصْلِ الْجَحِيمِ ﴿۶۴﴾ طَلْعُهَا كَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّيَاطِينِ ﴿۶۵﴾ فَإِنَّهُمْ لَآكِلُونَ مِنْهَا فَمَالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ ﴿۶۶﴾ ثُمَّ إِنَّ لَهُمْ عَلَيْهَا لَشَوْبًا مِنْ حَمِيمٍ ﴿۶۷﴾

پس روبرو شوند بعضی ایشان بر بعضی سوال میکنند ﴿۵۰﴾
خواهد گفت یک گوینده از ایشان هرآئینه بود مرا رفیقی ﴿۵۱﴾
که میگفت آیا تو ضرور از تصدیق کنندگانی (توحید و از قیامت) ﴿۵۲﴾
آیا چون بمیریم و شویم خاک و استخوانها آیا ما جزا داده شدگانیم ﴿۵۳﴾
میگوید آیا شما هستید بر او از سر بر آورندگان ﴿۵۴﴾
پس سر بر آورد پس می بیند او را در وسط دوزخ ﴿۵۵﴾
برایش میگوید قسم است به اللّه تعالٰی هرآئینه نزدیک بودی تو که مرا بگردانی ﴿۵۶﴾
و اگر نبودی احسان پروردگار من هرآئینه میبودم از جمله حاضر کرده شدگان در عذاب ﴿۵۷﴾
آیا نیستیم ما مردنی ﴿۵۸﴾
مگر به مرگ نخستین خود و نیستیم ما عذاب کرده شدگان ﴿۵۹﴾
هرآئینه این البته است کامیابی بزرگ ﴿۶۰﴾
برای این چنین جزا پس عمل کنند عمل کنندگان ﴿۶۱﴾
آیا این بهتر است از حیث مهمانی یا درخت زقوم ﴿۶۲﴾
هرآئینه ماساخته ایم آنرا امتحان برای ظالمان ﴿۶۳﴾
هرآئینه آن درختی اُست که می برآید در قعر دوزخ ﴿۶۴﴾
شاخه هایش گویا که سرهای شیاطین است ﴿۶۵﴾
پس هرآئینه البته ایشان میخورند از آن پس پر میکنند شکم ها را از آن ﴿۶۶﴾
پس هرآئینه ایشانرا بر آن آمیختنی است از آب جوش ﴿۶۷﴾

[از۵۰الی۶۱] این نیز در بشارت داخل است از سببی که عذاب بر دشمن و نجات یافتن از سبب عذاب نعمت بزرگ است (قَرِينٌ) مراد از آن مقابله کنندگان اند دارای یک عمر همسن از سببی که قرین در اصل به اهل یک قرن گفته میشود (نِعْمَةُ رَبِّي) مراد از این نجات یافتن از شرک و از انکار قیامت است و ثبات بر ایمان است (لِمِثْلِ هَذَا) یعنی برای مقاصد و شهوات دنیا محنت لازم نیست بلکه برای حصول نعمت های جنت زحمت لازم است -
[از۶۲الی۶۸] در این آیات تخویف اخروی است (كَأَنَّهُ رُءُوسُ الشَّيَاطِينِ) مراد از این مارهای سرکش است که اشکال هیبت ناک دارند یا مراد از آن ابلیس و فرزندان او اند و ایشانرا اگر چه انسانها به صورت و شکل اصلی ندیده اند لیکن در عرف به بدشکلی مشهور اند (فَمَالِئُونَ) اشاره است که این طعام فایده سیر شدن را نمی دهد لیکن صرف شکم را پر میسازد و از شکم پر بسیار تکالیف و امراض به وجود می آید (ثُمَّ إِنَّ لَهُمْ عَلَيْهَا لَشَوْبًا مِنْ حَمِيمٍ) یعنی گرمی آب و تلخی درخت هر دو یکجا خواهد شد - یا این آب به ریم و خون جهنمیان یکجا خواهد شد (ثُمَّ إِنَّ مَرْجِعَهُمْ) چون طبقه خوردن و نوشیدن جهنم جدا است و طبقه سوختن به آتش (جهیم) جدا است از این سبب فرمود که بعد از خوردن و نوشیدن باز گشت آنها به جهنم است -