إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنَادَوْنَ لَمَقْتُ اللَّهِ أَكْبَرُ مِنْ مَقْتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِيمَانِ فَتَكْفُرُونَ ﴿۱۰﴾ قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوجٍ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۱۱﴾ ذَلِكُمْ بِأَنَّهُ إِذَا دُعِيَ اللَّهُ وَحْدَهُ كَفَرْتُمْ وَإِنْ يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ ﴿۱۲﴾

هرآئينه آنهای که کافر شدند آواز داده میشود ایشانرا (در روز قیامت) که به تحقیق خشم اللّه تعالٰی بسیار است از خشم شما بر نفس های تان وقتی که خوانده میشدید شما بسوی ایمان پس شما کفر میکردید ﴿۱۰﴾
گویند ائ پروردگار ما مرگ آوردی بر ما دو بار و زندگانی دادی ما را دو بار پس اقرار میکنیم ما به گناهان خود پس آیا هست بسوی بیرون آمدن راهی ﴿۱۱﴾
این به سبب آنست که چون خوانده میشد اللّه تعالٰی به یگانگی پس شما انکار میکردید و وقتیکه شرک با او کرده میشد پس شما ایمان می آوردید اکنون اختیار یک اللّه تعالٰی راست که بلند و بزرگ است ﴿۱۲﴾

[۱۰] این تخویف شدید به کافران مجادلین است پس از عظمت شان مؤمنان و این عنوان چهارم است - (يُنَادَوْنَ) آواز داده میشود در روز قیامت و ایشان در جهنم میباشند و بر نفسهای خود بسیار خشمگین میباشند - (مِنْ مَقْتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ) و این خشم ایشان در قیامت و در جهنم است (إِذْ تُدْعَوْنَ إِلَى الْإِيمَانِ) این متعلق به لمقت اللّه است یعنی خشم اللّه تعالٰی بر شما در دنیا بود که وقتیکه به شما دعوت و تبلیغ ایمان میشد و شما انکار میکردید و این خشم اللّه تعالٰی از خشم شما بسیار بزرگ است -
فایده: مقت به سخت غضب و بغض گفته میشود و این صفت اللّه تعالٰی است چنانکه به شان او می شاید به تاویل هیچ ضرورتی نییست -
[۱۱] این جواب ایشان است به طریقه اقرار به جرم برای اینکه از جهنم بیرون برآیند و به دنیا دوباره بر گردند -
فایده: دراین آیت دو مرگ و دو زندگی را ذکر کرده است مانند که در سوره بقره (۲) ذکر بود در این قول اول این است که مراد از مرگ اول وجود ایشان بود به شکل نطفه در رحم های مادران و مراد از مرگ دوم مرگ مشهور است و مراد از حیات اول روح انداختن است در جسم در ارحام مادران و باز بیرون آمدن به دنیا و زندگانی دوم روح انداختن است در این جسم در روز قیامت و به آن بعث بعدالموت گفته میشود و این نوع ترتیب را در سوره مؤمنون از (۱۲) الی (۱۶) ذکر کرده است - در این قول اطلاق میت به نطفه به طریقه تشبیه یا مجاز شده است و این قول را از ابن عباس و ابن مسعود و از قتاده و ضحاک مفسرین نقل کرده اند و این بهتر است در این ذکر حیات قبر نشده است از سببی که او حیات حقیقیه نیست -
[۱۲] (فَالْحُكْمُ لِلَّهِ) این جمله نیز علت است که نجات نیست از این سبب که اختیار اللّه تعالٰی را است و رد بر مشرکان است که ایشان عقیده دارند که برای شفعاء ما اختیار است ما را از تکلیف در دنیا و آخرت نجات میدهد -