فَمَنْ أَظْلَمُ ۱۱۵۳ المؤمن
فَلَمَّا جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَرِحُوا بِمَا عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۸۳﴾ فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا قَالُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَكَفَرْنَا بِمَا كُنَّا بِهِ مُشْرِكِينَ ﴿۸۴﴾ فَلَمْ يَكُ يَنْفَعُهُمْ إِيمَانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنَا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ فِي عِبَادِهِ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْكَافِرُونَ ﴿۸۵﴾
پس چون آوردند به ایشان رسولان ایشان احکامات روشن پس تکبر کردند به آنچه نزد ایشان بود از علم و احاطه کرد بر ایشان آنچه که بود به آن استهزاء میکردند ﴿۸۳﴾
باز چون دیدند عذاب ما را گفتند ایشان ایمان آوردیم به اللّه تعالٰی به یگانگی او و انکار میکنیم از آن معبودانی که شریکان آورده بودیم با اللّه تعالٰی ﴿۸۴﴾
پس نفع نمی داد ایشان را ایمان آوردند ایشان وقتیکه دیدند عذاب ما را مانند طریقه اللّه تعالٰی که گذشته است در بندگان او و زیان اشکار شد آنوقت کافران را ﴿۸۵﴾
[۸۳] در این سبب عذاب را ذکر میکند که آن تکذیب پیغمبران است (فَرِحُوا بِمَا عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ) این ضمیر به کافران راجع است و مراد از علم علوم دنیوی است مانند فلسفه ، ریاضی ، ساینس و طب وغیره چنانچه به حکیم بقراط یا سقراط گفته شده بود که تو نزد موسیٰ علیه السلام چرا نمی روی ایشان میگفتند که ما قوم مهذب هستیم ما را به تهذیب و هدایت کسی ضرورت نیست و همچنین حکیم جالینوس به عیسیٰ علیه السلام گفته بود که برای ما فرستاده نشده ای ما از تو خوب میدانیم یا مراد از علم شبهات کفریه و شرکیه و بدعیه ایشان است که آنها گمان میکردند که این علم است مانند استدلال ایشان به پیروی اجداد ایشان یا به این قول که لوشاءاللّه مااشرکنا یا به این قول که من یحی العظام و هی رمیم وغیره - و این آیت دلیل بر این است که به کسی قرآن و حدیث صحیح پیش شود و در مقابله آن دیگر کتب ها و دلایل را پیش میکند یابه تقلید خود ثابت میباشد پس این شخص به طریقه باطل پرستان پیشین روان است -
[۸۴] چون کفار در وقت عذاب دانستند که هیچ چیزی دیگری نفع داده نمی تواند بلکه معبودان ایشان نیز نجات داده نمی توانند پس ایشان در این وقت ایمان به توحید آوردند مانند که فرعون این کار را کرده بود -
[۸۵] این ایمان اضطراری مجبوری است قبول نیست -