هَذَا نُزُلُهُمْ يَوْمَ الدِّينِ ﴿۵۶﴾ نَحْنُ خَلَقْنَاكُمْ فَلَوْلَا تُصَدِّقُونَ ﴿۵۷﴾ أَفَرَأَيْتُمْ مَا تُمْنُونَ ﴿۵۸﴾ أَأَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ ﴿۵۹﴾ نَحْنُ قَدَّرْنَا بَيْنَكُمُ الْمَوْتَ وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ ﴿۶۰﴾ عَلَى أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثَالَكُمْ وَنُنْشِئَكُمْ فِي مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿۶۱﴾ وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُولَى فَلَوْلَا تَذَكَّرُونَ ﴿۶۲﴾ أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ ﴿۶۳﴾

این است مهمانی ایشان روز جزاء ﴿۵۶﴾
ما آفریدیم شمارا پس چرا تصدیق نمی کنید ﴿۵۷﴾
آیا تفکر کرده اید شما بر آن نطفه کی میگردانیم در رحم ﴿۵۸﴾
آیا شما شکل میسازید از آن یا ما شکل سازنده ایم ﴿۵۹﴾
ما مقرر کردیم میان شما مرگ را و ما نیستیم عاحز شده ﴿۶۰﴾
بر این سخن که تبدیل کنیم ما اشکال شما را و بیافرینیم شما را به اشکال که شما نمی شناسید ﴿۶۱﴾
و به تحقیق میدانید شما آفریدن نخستین را پس چرا قبول نمی کنید نصیحت را ﴿۶۲﴾
آیا فکر کرده اید به تخمی که شما میکارید ﴿۶۳﴾

[۵۶] (نُزُلُهُمْ) آن خوراک و نوشیدنی که به مهمان اول پیش میشود وقتی که نُزُل آنقدر قبیح است پس خوراک و نوشیدن بعد از آن از این هم بد خواهد بود -
[۵۷] از این آیت الی اخیر باب دوم است در این چهار دلایل عقلی را متعلق به تربیت ذکر میکند و با هر نعمت به زوال نیز اشاره میکند - با آفریدن مرگ ، با زراعت حطام شدن ، با آب اجاج شدن و با آتش اشاره با آتش آخرت را ذکر کرده است و بر این دلایل دعوی توحید متفرع است باز عظمت قرآن را با شش حالات ذکر کرده است که در آن زجر نیز است باز تخویف به ذکر حال نزع است و عجز مخلوق از بر گرداشتن روح باز ذکر سه اقسام مردم است در باره مرده ها و تفریع بر دعوی توحید در آخر است (تُصَدِّقُونَ) عام است تصدیق توحید و بعث بعدالموت و رسالت و قرآن به همه شامل است -
[۵۹،۵۸] این تفصیل خلق است (أَأَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ) این خطاب به همه مخلوق است اگر انبیاء و اولیاء باشند و اگر عام باشند همه از این خلق عاجز اند ، مراد از تَخْلُقُونَهُ، آن حالات مختلف را ساختن و تبدیل کردن است -
[۶۱،۶۰] بعد از نعمت خلق زوال را ذکر میکند با ذکر مرگ تا با این نعمت تکبر نکنید (قَدَّرْنَا) دلیل تقدیر است (بَيْنَكُمُ) یعنی این مرگ میان شما میگردد - (وَمَا نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ) مسبوق کسی را گفته میشود که کس دیگری از او پیش شده میتواند یعنی مغلوب و عاجز باشد -
[۶۲] بعد از ذکر خلق و مرگ اثبات زندگی دوباره را به دلیل میکند که آن قیاس به زنده کردن اولی است (فَلَوْلَا تَذَكَّرُونَ) مراد از آن بیاد کردن زندگی دوباره است به طریقه قیاس کردن به زندگی اول -
[۶۴،۶۳] این دلیل دوم است که بعد از آفریدن ذکر تربیت است (تَحْرُثُونَ) حرث گفته میشود به پاره کردن زمین آنرا چپه کردن و تخم در آن انداختن این را انسانان میکنند (أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ) مراد از زرع ساقه و کشت را بر آوردن از تخم است و این در قدرت هیچ مخلوق نیست و با این اثبات توحید است که شما همه (انبیاء اولیاء) از این عاجز هستید پس معلوم شد که مخلوق با خالق شریک شده نمی تواند و همچنین با این اثبات قیامت است که اللّه تعالٰی از تخم بوته سبز را بیرون می آورد پس شمارا نیز دوباره از زمین زنده میگرداند -