يَوْمَ يَجْمَعُكُمْ لِيَوْمِ الْجَمْعِ ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ وَمَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَيَعْمَلْ صَالِحًا يُكَفِّرْ عَنْهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۹﴾ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ خَالِدِينَ فِيهَا وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿۱۰﴾ مَا أَصَابَ مِنْ مُصِيبَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَمَنْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ يَهْدِ قَلْبَهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۱﴾

روزی که جمع کند شما را در روز جمع کردن این روز اشکار شدن غبن (خسارت) است و هر که ایمان آرد به اللّه تعالٰی و بکند عمل نیکو دور میکند اللّه تعالٰی از او بدیهای او را و داخل میکند او را به جنت های که جاری است زیر آن جویها جاویدان باشند در آن همیشه این است کامیابی بزرگ ﴿۹﴾
و آنهای که کفر کردند و دروغ پنداشتند آیات ما را این کسان اهل آتش اند جاویدان باشند در آن و بد جای برگشتن است ﴿۱۰﴾
نمیرسد هیچ مصیبت مگر به حکم (تقدیر) اللّه تعالٰی و هر که ایمان آرد به (تقدیر) اللّه تعالٰی قائم گرداند دل او را و اللّه تعالٰی بر هر چیز علم کامل دارد ﴿۱۱﴾

[۹] در این تذکره روز قیامت است و باز بشارت اخرویه را ذکر میکند (ذَلِكَ يَوْمُ التَّغَابُنِ) از غبن ماخوذ است در لغت به نقصان قیمت گفته میشود وقتیکه انسان یک چیز را به قیمت کمتر بفروشد پس گفته میشود که فلانی غبن (نقصان) کرد همچنین کسی که در آمانت خیانت کند به آن نیز غبن گفته میشود یعنی اهل آتش اموال خود را و عمر خود را فروختند وبه آن آتش خریدند و این غبن و نقصان بزرگ است در آیات های دیگر به این خسران نیز گفته میشود پس این داد و ستد اهل آتش را مشابه کرد به یک چنین مبادله که در آن زیان و غبن حاصل شود - وجه دوم این است که با هر یک مکلف با او عمر و جسم و مال او امانت اللّه تعالٰی است و او مامور است که آنرا به چنین یک طریقه خرج کند که با آن جنت حاصل و از آتش بکلی نجات یابد لیکن اکثر مکلفین در این امانت غبن کرده اند (وَمَنْ يُؤْمِنْ) این دلیل است که با ایمان و عمل انسان از غبن نجات میابد از این سبب به آن فوزعظیم گفته شد -
[۱۰] در این ذکر اهل غبن است و سبب آنرا ذکر کرده است و تخویف اخروی است -
[۱۱] این متعلق به (فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ) است به طریقه جواب سوال - سوال این است که در توحید و پیروی قرآن و سنت بسیار مصیبت ها می آید علاج آن چیست؟ حاصل جواب این است که هر مصیبت از جانب اللّه تعالٰی مقرر است پس وقتیکه بالای کسی مصیبت بیاید این عقیده را داشته باشد که این به تقدیر اللّه تعالٰی است با این دل او قائم میشود و بر هدایت قائم میشود (يَهْدِ قَلْبَهُ) قرطبی از ابوعثمان الحیری نقل کرده است که ایمان هر که صحیح شد اللّه تعالٰی او را توفیق اتباع سنت میدهد - یا مراد از آن قائم شدن دل او بر ایمان است در وقت مصیبت ها و خطیب شربینی گفته است که وقتیکه دل بر هدایت قائم شود زائل میشود از آن هر اعتقاد باطل ، کفر و بدعت و صفات خبیثه آن -