ثُمَّ إِنَّهُمْ لَصَالُو الْجَحِيمِ ﴿۱۶﴾ ثُمَّ يُقَالُ هَذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تُكَذِّبُونَ ﴿۱۷﴾ كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِي عِلِّيِّينَ ﴿۱۸﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا عِلِّيُّونَ ﴿۱۹﴾ كِتَابٌ مَرْقُومٌ ﴿۲۰﴾ يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ ﴿۲۱﴾ إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ ﴿۲۲﴾ عَلَى الْأَرَائِكِ يَنْظُرُونَ ﴿۲۳﴾ تَعْرِفُ فِي وُجُوهِهِمْ نَضْرَةَ النَّعِيمِ ﴿۲۴﴾ يُسْقَوْنَ مِنْ رَحِيقٍ مَخْتُومٍ ﴿۲۵﴾ خِتَامُهُ مِسْكٌ وَفِي ذَلِكَ فَلْيَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ ﴿۲۶﴾ وَمِزَاجُهُ مِنْ تَسْنِيمٍ ﴿۲۷﴾

باز هرآئينه ایشان ضرور داخل شدگانند به آتش ﴿۱۶﴾
باز گفته میشود این است آنچه شما آنرا تکذیب میکردید ﴿۱۷﴾
هرآئينه چنین است که نامهٔ اعمال نیکوکاران در علیین است ﴿۱۸﴾
و چه چیز داناند ترا که چیست علیون ﴿۱۹﴾
دفتری است نوشته شده ﴿۲۰﴾
حاضر میشوند به آن (به اللّه تعالٰی) مردمان نزدیکان ﴿۲۱﴾
هرآئينه مردمان نیکوکار در نعمت ها اند ﴿۲۲﴾
بر تخت ها میباشند نظاره میکنند ﴿۲۳﴾
می شناسی در روی های ایشان تازگی نعمت ها را ﴿۲۴﴾
نوشانیده میشود به آنها از شراب خالص مهر زده شده ﴿۲۵﴾
مهر آن از مشک است و در این پس باید رغبت کنند رغبت کنندگان ﴿۲۶﴾
و آمیزش او از چشمه تسنیم است ﴿۲۷﴾

[۱۷،۱۶] علاوه از حجاب این عذاب دیگر است یعنی اصحاب حرمان و اصحاب نیران در هر دو اند -
[۱۸] این بشارت به ذکر احوال ابرار است (عِلِّيِّينَ) از علو ماخوذ است و این نام مقام خاص است در اکثر روایات آمده است که در آسمان هفتم است و تحت عرش است پس به بسیار علو مشتمل است از این سبب به صیغه جمع نام آن نهاده شد -
[۲۱،۲۰،۱۹] در این عظمت شان علیین ذکر شده است -
[۲۳،۲۲] بعد از حال کتاب الاعمال حال اصحاب الکتاب را ذکر میکند (يَنْظُرُونَ) مراد از این نظر الیٰ وجه اللّه تعالٰی است یا عام مراد است یعنی نعمت های جنت و حال دشمنان و در عام نظر الی اللّه داخل است -
[۲۴] یعنی نعمت های جنت آنقدر زیاده میباشد که همراه او هیچ اندوه و فکر و مرض نمیباشد پس تازگی و خوشی در روی های ایشان اشکار میشود -
[۲۶،۲۵] (رَحِيقٍ) شراب که از کثافت و نشه و آمیزش پاک باشد (مَخْتُومٍ) در مهر زدن اشاره است پیش از این هیچ کسی به او دست نزده است و همچنان مهر زدن بر آن برای اکرام است - این یک نوع از خمر (شراب) است و نوع دیگر آنست که در نهرها جاری میباشند - (خِتَامُهُ مِسْكٌ) خِتَام به معنی آخر است یعنی به جرعه آخری خوشبوی مشک میباشد یا به معنی مهر است (الْمُتَنَافِسُونَ) یعنی در طبیعت انسانها البته تنافس (رقابت) است پس این تنافس را متوجه جنت کند و مراد از تنافس آن اخلاص و اتباع سنت است در تمام زندگی که به آن نعمت های جنت حاصل میگردد و مانند این در سوره صافات (۶۱) نیز ذکر است -
[۲۸،۲۷] (الْمُقَرَّبُونَ) یعنی مقربون از تسنیم آب خالص را مینوشند و برای ابرار دیگر از آن آمیزش میباشد و همچنین برای ابرار آمیزش کافور میباشد چنانچه در سوره دهر (۵) گذشته است و آمیزش زنجبیل میباشد مانند در سوره دهر (۱۷) -