الَّذِينَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ ﴿۱۵۶﴾ أُولَئِكَ عَلَيْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ ﴿۱۵۷﴾ إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ اللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ ﴿۱۵۸﴾
آنانیکه چون برسد ایشانرا مصیبت می گویند هرآئینه ما از اللّه تعالیٰ ایم و هرآئینه ما بسوی او رجوع کنندگانیم ﴿۱۵۶﴾
این کسان برایشان است برکات از طرف پروردگار شان و رحمت و این کسان ایشان راه یافتگانند ﴿۱۵۷﴾
هرآئینه صفا و مروه از نشانه های دین اللّه تعالیٰ است پس هرکه (قصد) حج بیت اللّه یا عمره کند پس گناهی نیست بروئ که میرود میاید درمیان این هردو و هرکه به رغبت خویش نیکی بجا آرد پس هرآئینه اللّه تعالیٰ قبول کننده است داناست بر هرچیز ﴿۱۵۸﴾
[۱۵۶] در این تفسیر صابرین است در هر مصیبت گفتن این کلمه به کار است به مرگ خاص نیست - (قَالُوا) مراد از این قول این است که در دل عقیده فرض است و به زبان گفتن سنت است - (إِنَّا لِلَّهِ) به اعتبار مِلک (دارای ) و مُلک (مملکت ) و عبدیت ما خاص از اللّه تعالیٰ هستیم از اختیار ما چیزی نیست - (وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ) یعنی فناء به همه می اید و بعد پیش شدن برای حساب است به این عقیده هر تکلیف آسان میگردد -
[۱۵۷] سه جزا برای سه صفات است برای صبر ، قول إِنَّا لِلَّهِ و وَإِنَّا إِلَيْهِ رَاجِعُونَ - به ترتیب لف و نشر یا به طور مجموعی - (صَلَوَاتٌ) در این رحمت ها و نعمت ها مراد است و در رحمة رحمت های عام مراد است و مراد از (مُهْتَدُونَ) کامیابی دریافتن است در مقاصد دینی و دنیوی -
[۱۵۸] در این آیت جواب شبهه نهم است که در زمانه جاهلیت بالای صفا بت اُساف بود و بالای مروه نائله بود مشرکین طواف اینها را می کردند چون در اسلام این حکم بود که طواف صفا و مروه را کنید یهود و مشرکین اعتراض کردند که ما را از شرک منع می کنید و خود شما مشابهت شرک را می کنید به این سبب در دل بعضی مومنین شبهه پیداشد مانند که در حدیث بخاری ذکر انصار است که یک گروه در زمانه جاهلیت طواف مناة را می کردند و طواف صفاه و مروه را ناروا می پنداشتند و گروه دیگر در جاهلیت طواف صفا و مروه را میکردند و در اسلام این را گناه می پنداشتند - جواب داده شد که اینها در اصل جاه های توحید است با شرک مشرکین به آن نقصان نمی رسد - (شَعَائِرِ اللَّهِ) جمع شعیرة است به علامت خاص یک چیز گفته می شود و مراد از این هر آن طاعت و عبادت و محل آن که خاص نشانی شده است برای دین اسلام که به آن مسلمانان شناخته می شوند -
حج: درلغت صرف به قصد گفته می شود و در شریعت عبادت خاص گشتانده شده است متعلق کعبه و نزدیک به آن - (أَوِ اعْتَمَرَ) عمره در لعت صرف به زیارت گفته می شود و در شریعت عبادت خاص گشتانده شده است - (لَا جُنَاحَ عَلَيْهِ) مقصد این است که کردن آن را گناه مه پندارید بلکه واجب است -
طواف : به بسیار رفتن و آمدن گفته می شود مراد از این سعی کردن است در بین صفا و مروه به طریقه سنت -