أُولَئِكَ لَهُمْ نَصِيبٌ مِمَّا كَسَبُوا وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿۲۰۲﴾ وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ فَمَنْ تَعَجَّلَ فِي يَوْمَيْنِ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ وَمَنْ تَأَخَّرَ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ لِمَنِ اتَّقَى وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ ﴿۲۰۳﴾ وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يُعْجِبُكَ قَوْلُهُ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيُشْهِدُ اللَّهَ عَلَى مَا فِي قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ ﴿۲۰۴﴾ وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ ﴿۲۰۵﴾

آن کسان مر ایشانراست حصه از سبب اعمال که ایشان کرده اند و اللّه تعالیٰ زود گیرنده حساب است ﴿۲۰۲﴾
و یاد کنید اللّه تعالیٰ را در روز های شمرده شده پس کسیکه عجله کرد به (مکمل کردن) دو روز پس نیست گناهی بر او وکسی که دیر کرد (زدن به روزسوم) نیست گناهی بر او ، این به کسی است که می ترسد از اللّه تعالیٰ ، و بدانید که هرآئینه شما خاص به او جمع خواهید شد ﴿۲۰۳﴾
و بعضی از مردمان کسیست که به شگفت می آرد ترا سخن او درباره زندگانی دنیا ، و گواه می گرداند اللّه تعالیٰ را به آنچه در دل اوست و او سخت ترین ستیزندگان است ﴿۲۰۴﴾
و وقتی که برود از شما کوشش می کند در زمین تا ویرانی کند در زمین و تباه می سازد کشت و نسل را و اللّه تعالیٰ دوست ندارد فساد را ﴿۲۰۵﴾

[۲۰۲] این آیت به هردو گروه تعلق دارد (وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ) به حدیث ثابت است که اللّه تعالیٰ به همراه تمام مخلوق حساب را ختم می کند به مقدار نصف روز شما -
[۲۰۳] در این آیت حکم ششم حج است - روزهای این (یازدهم ، دوازدهم و سیزدهم) در منی سنگریزه زدن و به آن اللّه اکبر گفتن و در این آیت رد است به آن کسی که (زدن روز سوم) را واجب می گویند یا برای آن حرام می گویند بلکه هر حکم را در جای خود قبول کردن به کار است - از این اشکار گردید که یک کار مستحب را واجب بگرداند یا حرام بگرداند ناجایز است در این وقت از سبب تعصب و جهل بسیار بدعات پیدا شده است (لِمَنِ اتَّقَى) یعنی این احکام فایده می دهد صرف به متقیان که این کارها را از سبب تقوی می کنند نه از سبب عادت یا ریا -
[۲۰۴] در این آیت نوع سوم مردم است به حج خاص نیست زیرا از انواع قبلی بعداً جدا ذکر کرد بسیار بدبخت و هفت صفات آنرا ذکر کرده است - در این سه صفات از آن ذکر است (فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا) یعنی در باره معاملات دنیوی بسیار چالاک است مانند تجارت یا سیاست دنیوی (وَيُشْهِدُ) یعنی کدام دعوی می کند به آن به دروغ قسم می خورد مثلاً می گوید قسم به اللّه من با تو محبت دارم و حال آنکه هیچ محبت ندارد (وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ) دشمن سخت اللّه تعالیٰ و رسول آن و از دین اسلام است و جدال کننده است -
[۲۰۵] در این آیت سه فبایح دیگر ذکر است و یک معنی تَوَلَّى است که والی و صاحب اختیار کدام حکم شدن - معنی دوم که از پیش شما یا مجلس شما روی خود را بگرداند (لِيُفْسِدَ فِيهَا) به هرنوع فساد شامل است شرک ، کفر ، مخالفت قرآن و رسول و برای آن کوشش کردن (الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ) کشت های مردم را می سوزاند دزدی آنها را می کند یا مراد از حرث زنها هستند و مراد از النَّسْلَ بچه های حیوانات عام است و قتل بچه های انسانها در آن خاص است و به نسل کشی (منصوبه بندی) این زمان نیز شامل است -