كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۲۱۶﴾ يَسْأَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرَامِ قِتَالٍ فِيهِ قُلْ قِتَالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَصَدٌّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَكُفْرٌ بِهِ وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَإِخْرَاجُ أَهْلِهِ مِنْهُ أَكْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ وَالْفِتْنَةُ أَكْبَرُ مِنَ الْقَتْلِ وَلَا يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّى يَرُدُّوكُمْ عَنْ دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا وَمَنْ يَرْتَدِدْ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَيَمُتْ وَهُوَ كَافِرٌ فَأُولَئِكَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ ﴿۲۱۷﴾
فرض شده بر شما جنگ و آن ناگوار است برای شما و شاید شما ناگوار دارید چیزی را (طبعاً) حال آنکه آن بهتر است برای شما ، و شاید شما دوست دارید چیزی را و آن بد باشد برای شما و اللّه تعالیٰ می داند وشما نمی دانید ﴿۲۱۶﴾
میپرسند ترا از ماه عزت جنگ در آن بگو جنگ در آن گناه بزرگ است و بازداشتن از راه اللّه تعالیٰ و کفر به او و بیرون کردن از مسجد حرام ذمه دارهای مسجد را از آن گناه بزرگتر است نزد اللّه تعالیٰ و شرک گناه بزرگتر است از قتل - و همیشه
جنگ می کنند به شما تا آنکه بگردانند شمارا از دین شما اگر توانند و هرکه برگردد از شما از دین خود پس بمیرد و در حالیکه او کافر باشد پس آن کسان ضایع شده اعمال ایشان در دنیا و آخرت و آن کسان اهل آتش اند - ایشان در آن همیشه اند ﴿۲۱۷﴾
[۲۱۶] در این حکم دوم است در این به یک قانون اشاره است که خیر و شر را به اساس عقل خویش بنا نه کنید بلکه به شرع معلوم کنید دیگر این رد است به جاهلان که قتال را بد می بینند و می گویند این صرف یک خونریزی است (عَسَى) این از طرف اللّه تعالیٰ برای یقین می باشد و در این آیت نمونه الضراء ذکر است -
[۲۱۷] این حکم سوم است که رعایت وقتهای مبارک مطابق شرع به کار است و رد است به طریقه جاهلیت که وقتی ضعیف می بودند در ماه حرمت قتال را گناه می پنداشتند و که قوت می داشتند هیچ رعایت آنرا نمی کردند و شرک و از مسجد حرام موحدین رامنع کردن گناه پنداشته نمی شد - و در این آیت برای مرتدین تخویف اخروی ذکر شده است - و در این آیت نمونه زلزلوا است یعنی ذکر اعتراضات مخالفین است و در این آیت اشاره است که برای رد گناه بزرگ معصیت خورد حسن لغیره می گردد و در اینجا شش کفریات و گناه بزرگ کفار ذکر است (حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ) در دنیا مطلب حبط این است که به نمازها و حج ها وغیره آنها اعتبار نیست و در اخرت حبط اینکه ثواب آن برباد است -