وَهُوَ اللَّهُ فِي السَّمَاوَاتِ وَفِي الْأَرْضِ يَعْلَمُ سِرَّكُمْ وَجَهْرَكُمْ وَيَعْلَمُ مَا تَكْسِبُونَ ﴿۳﴾ وَمَا تَأْتِيهِمْ مِنْ آيَةٍ مِنْ آيَاتِ رَبِّهِمْ إِلَّا كَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِينَ ﴿۴﴾ فَقَدْ كَذَّبُوا بِالْحَقِّ لَمَّا جَاءَهُمْ فَسَوْفَ يَأْتِيهِمْ أَنْبَاءُ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۵﴾ أَلَمْ يَرَوْا كَمْ أَهْلَكْنَا مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ قَرْنٍ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ مَا لَمْ نُمَكِّنْ لَكُمْ وَأَرْسَلْنَا السَّمَاءَ عَلَيْهِمْ مِدْرَارًا وَجَعَلْنَا الْأَنْهَارَ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمْ فَأَهْلَكْنَاهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَأَنْشَأْنَا مِنْ بَعْدِهِمْ قَرْنًا آخَرِينَ ﴿۶﴾

و خاص او اللّه متصرف است در آسمانها و در زمین ، میداند نهان شما را و اشکار شما را و میداند آنچه میکنید ﴿۳﴾
و نمی آید به آنها هیچ نشانه از نشانهای پروردگار ایشان مگر هستند ایشان از آن روی گردان ﴿۴﴾
پس یقیناً آنها تکذیب کردند حق را چون بیامد به ایشان ، پس بزودی خواهد آمد به ایشان خبرهای (عذاب) از آنچه که بودند بدان استهزاء میکردند ﴿۵﴾
آیا نمی بینند که چقدر هلاک کرده ایم پیش از ایشان اقوام (قرن ها) جاه داده بودیم ایشان را در زمین آنقدر که نداده ایم شما را و فرستادیم باران را از بالا بر ایشان پئ در پئ (به قدر ضرورت) و گردانیدیم جویها که جریان داشت در زیر قصر های ایشان ، پس هلاک کردیم ایشان را از سبب گناهان شان و پیدا کردیم بعد از ایشان قوم دیگر ﴿۶﴾

[۳] این دلیل سوم است اولین سه دلیل کار سازی اللّه تعالی است - واین سه امور علم را ذکر کرد قول نهانی ، قول اشکار و باقی اعمال -
[۵-۴] این تنبیه است و در این سه چیز را ذکر کرده است - اعراض ، تکذیب ، استهزاء (مِنْ آيَةٍ) به معنی دلیل یا معجزه یا آیت قرآنیه است من ، اول برای استغراق و دوم برای تبعیض است (فَقَدْ) فا برای تعقیب است یعنی بعد از اعراض تکذیب و استهزاء کردند (أَنْبَاءُ) به معنی عواقب است (عقوبت ها ، سزاها)(يَسْتَهْزِئُونَ) یعنی آنها با تکذیب استهزاء را نیز همراه کرده اند -
[۶] این ترس دنیوی است در آن سه انعامات را ذکر کرده است تمکین ، باران و نهرها - و سه احوال را ذکر کرده که آن دو بار ذکر اهلاک است و سوم پیدا کردن اقوام دیگر بعد از آنها (قَرْنٍ) آن گروه از مردم که در یک زمانه میباشند و همچنین یک مدت زمانه که تقریباً صد سال میباشد (مَكَّنَّاهُمْ) مراد از تمکین مکانات ، قصرها و پادشاهی و مالداری است (وَأَرْسَلْنَا) اشاره است چنانچه ایشان سرمایه دار بودند زمیندار نیز بودند پس زمین های خشک با باران حاصل خیز شدند (مِدْرَارًا) پئ در پئ ولی مطابق به حاجت (تَحْتِهِمْ) در زیر قصرهایشان ودرانتظام و اختیار ایشان بودند از این سبب تحتهم را ذکر کرد (فَأَهْلَكْنَاهُمْ) اهلکنا اولی به معنی اراده اهلاک است و این فعل آنست یا اهلاک اولی از سبب شرک است و اهلاک دوم از سبب گناهای دیگر است -