فَأَنْجَيْنَاهُ وَالَّذِينَ مَعَهُ بِرَحْمَةٍ مِنَّا وَقَطَعْنَا دَابِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَمَا كَانُوا مُؤْمِنِينَ ﴿۷۲﴾ وَإِلَى ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ هَذِهِ نَاقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً فَذَرُوهَا تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ وَلَا تَمَسُّوهَا بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۷۳﴾
پس نجات دادیم او را و کسانی را که با او بودند به رحمت از جانب خود و بریدیم بیخ آنهای را که تکذیب میکردند آیات های ما را و نه بودند مومنان ﴿۷۲﴾
و فرستادیم بسوی قوم ثمود برادر ایشان صالح را گفت ای قوم من بندگی را خاص کنید برای اللّه تعالٰی نیست شما را هیچ مددگار غیر او هرآئینه آمده است به شما معجزه اشکار از جانب پروردگار شما این ماده شتر اللّه تعالٰی است برای شما معجزه پس بگذاریدش که بچرد در زمین اللّه تعالٰی و نرسانید او را هیچ تکلیف پس آنگاه بگیرد شمارا عذاب درد دهنده ﴿۷۳﴾
[۷۲] در این سبب نجات را صرف رحمت گفته است و رحمت در اصل توفیق ایمان و توحید است و این رحمت خاصه است و اشاره است که نجات انبیاء و همراهان او از سبب عمل (وجوبی) آن نیست (دَابِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا) در این عذاب استیصالی مراد است که همه نسل آنها را هلاک کرد (وَمَا كَانُوا مُؤْمِنِينَ) این عطف بر كَذَّبُوا است یعنی تکذیب و عدم ایمان سبب است برای عذاب ایشان عذاب را در آیت (۱۶) حم سجده و آیت (۲۴) احقاف و آیت (۶) الحاقه ذکر کرده است -
[۷۳] این دلیل نقلی سوم است بالای مسئله توحید - ثمود پسر عاد بود باز به نسل او قبیله ثمود گفته میشود - و صالح علیه السلام در پشت پنجم از اولاد ثمود است و ایشان در بین حجاز و شام بر راه تبوک سکونت داشتند حالا به آنجا مداین صالح گفته میشود و آن ویرانه هاست در این آیت دعوت توحید هود علیه السلام ذکر است باز از سبب طلبیدن قوم او اظهار معجزه را کرد (بَيِّنَةٌ) با معجزه اظهار رسالت و اثبات توحید میشود از این وجه به او بینه گفته میشود - در (مِنْ رَبِّكُمْ) اشاره است که معجزه به اختیار نبی نمیباشد (هَذِهِ نَاقَةُ اللَّهِ) این بیان معجزه است - نَاقَةُ اللَّهِ اضافت به اللّه تعالٰی از مخلوق است به خالق و تخصیص از وجه شرافت آن نیست و وجه دیگر اینست که بغیر از اسباب ظاهری آفریده شد و اضافت در أَرْضِ اللَّهِ مانند پیش است (تَأْكُلْ فِي أَرْضِ اللَّهِ) مراد اینست که بر شما رزق و مشقت او نیست لیکن بی عزتی او را مکنید این دلیل است که بی عزتی کردن معجزه سبب عذاب است -