وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا وَتَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنَى عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ بِمَا صَبَرُوا وَدَمَّرْنَا مَا كَانَ يَصْنَعُ فِرْعَوْنُ وَقَوْمُهُ وَمَا كَانُوا يَعْرِشُونَ ﴿۱۳۷﴾ وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتَوْا عَلَى قَوْمٍ يَعْكُفُونَ عَلَى أَصْنَامٍ لَهُمْ قَالُوا يَا مُوسَى اجْعَلْ لَنَا إِلَهًا كَمَا لَهُمْ آلِهَةٌ قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ تَجْهَلُونَ ﴿۱۳۸﴾

و دادیم قومی را که ضعیف شمرده میشدند (در مصر) در مشارق زمین و مغارب زمین را آن زمینی را که برکت نهادیم در آن و تمام شد وعده پروردگار تو نیک بر بنی اسرائیل به سبب آنکه صبر کردند و هلاک کردیم آنچه ساخته بود فرعون و قومش و آن باغهای که انداخته بودند بر سپرها ﴿۱۳۷﴾
و گذرانیدیم بنی اسرائیل را از دریا پس آمدند بر قومی که بندگی میکردند معبودان خود را ایشان گفتند ای موسیٰ علیه السلام بساز برای ما مستحق بندگی چنانکه ایشان را هست معبودان گفت موسیٰ علیه السلام هرآئینه شما قومی هستید نادان ﴿۱۳۸﴾

[۱۳۷] مراد از این زمین شام است که در آن برکات دنیوی و اخروی بسیار است بنی اسرائیل در اول وارثان زمین شام شدند باز در زمان داود علیه السلام و سلیمان علیه السلام وارثان مصر نیز شدند - (يُسْتَضْعَفُونَ) مراد از آن از ایشان ساختن عبیدان و ذبح اولاد و استحیاء و کارهای سخت کردن و ذلیل کردن است و در آیت های (۴,ه) سوره قصص نیز ذکر است (مَشَارِقَ) و (وَمَغَارِبَ) اشاره به همه اطراف است و چون مشرق و مغرب هر سمت جدا جدا میباشد از این سبب جمع ذکر کرد (الْأَرْضِ) مراد آن علاقه است که از فرات الی بحر سرف (قلزم) است این را بقاعی در سوره مایده ذکر کرده است و این زمین در آیت های (۷۱ , ۸۱) سوره انبیاء و در آیت (۱) سوره اسراء ذکر است -
[۱۳۸] این مقام چهارم است الی آیت (۱۴۱) در این بیان ضعیف بودند عقیده بنی اسرائیل است و فهماندن موسی علیه السلام ایشان را اشاره است که در بنی اسرائیل در زمان موجودیت نبی ایشان ضعف دین آغاز شده است (وَجَاوَزْنَا) این مجاوزه (نجات دادن) در روز عاشورا بود و از این سبب ایشان در این روز روزه میگرفتند و در این امت گرفتن این روزه سنت است (عَلَى قَوْمٍ) این قوم قبیله لخم بود و اشکال گاو را ساخته بودند و عبادت آنرا میکردند بعضی از بنی اسرائیل جاهل این مطالبه را کرده بودند از وجه عادت دیرینه ایشان و از وجه ایمان آوردن جدید - و چنین گفتار در غزوه حنین بعضی از مسلمانان نو نیز کرده بودند که برای ما یک درخت مقرر کن که صلاح خود را بر آن برای برکت بیاویزیم مانند که به این مشرکان چنین درخت است و به آن درخت ذات انواط گفته میشد پس رسول اللّه علیه وسلم ایشان را تنبیه کرد که شما نیز مانند بنی اسرائیل گفتار میکنید (يَعْكُفُونَ) عکوف گفته میشود به لازم گرفتن یک چیز و توجه کردن به آن به طریقه تعظیم -