وَاكْتُبْ لَنَا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَيْكَ قَالَ عَذَابِي أُصِيبُ بِهِ مَنْ أَشَاءُ وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ فَسَأَكْتُبُهَا لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَالَّذِينَ هُمْ بِآيَاتِنَا يُؤْمِنُونَ ﴿۱۵۶﴾ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۱۵۷﴾

و توفیق بده به ما در این دنیا از کارهای نیک و در آخرت (پاداش خوب) هرآئینه ما توبه کردیم بسوی تو گفت اللّه تعالٰی عذاب من میرسانمش به هرکه خواهم و رحمت من رسیده است هر چیز را پس البته خاص میکنم این رحمت را برای کسانیکه که نگه میدارند خود را از شرک و میدهند زکات را و کسانیکه به آیات ما ایمان می آورند ﴿۱۵۶﴾
اینها آن کسانی اند پیروی میکنند آن رسول را که نبی امی است آنکه می یابند ذکر او را نوشته نزد خویش در تورات و انجیل حکم میکند ایشان را به هر کار نیکو و منع میکند ایشان را از هر کار بد و حلال میسازد برای ایشان پاکیزه ها را (به بیان کردن) و حرام میکند به ایشان ناپاکیزه ها را (به بیان کردن) و دور میسازد از ایشان احکام گران را و آن سزاهای سخت که بود بر ایشان پس آن کسانیکه ایمان آوردند بر این پیغمبر و همراهی کردند او را و کمک کردند او را و پیروی کردند نوری را که نازل کرده شده است بر او این کسان خاص ایشان کامیاب اند ﴿۱۵۷﴾

[۱۵۶] مراد از (حَسَنَةً) توفیق اعمال نیک است و آن زندگی دنیا که برای آخرت صرف میشود (عَذَابِي) اشاره است که گرفت به گناه و عفو کردن در اختیار اللّه تعالٰی است (وَرَحْمَتِي) یعنی از عذاب نجات یافتن رحمت اللّه تعالٰی است و مراد از آن رحمت عامه دنیویه است و چنین در آیت (۷) سوره مومن آمده است - (يَتَّقُونَ) مراد از آن از همه اقسام شرک و کفر و از گناهان خود را نگه داشتن است - (وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ) چون ادا زکات بر بنی اسرائیل بسیار دشوار بود از این سبب این را خاص ذکر کرد ابن کثیر گفته است که مراد از آن عام است که زکات مال باشد یا نفس باشد (بِآيَاتِنَا) همه احکام منزله مراد است که در تورات بود یا انجیل یا قرآن (وَرَحْمَتِي وَسِعَتْ كُلَّ شَيْءٍ) بعضی مفسرین گفته است که این آیت نارل شد ابلیس گفت من نیز طمع میکنم از رحمت او پس بر او رد کرده شد به این قول (فَسَأَكْتُبُهَا) باز یهود و نصارا دعوی این صفات را کردند که اینها در ما موجود است پس اللّه تعالٰی آیت بعدی را نازل کرد که در آن رحمت اللّه تعالٰی خاص کرده شد به امت آخرین از وجه صفت از الذین یتبعون آه -
[۱۵۷] وقتیکه یهود و نصارا دعوی کردند که سه صفات گذشته در ما موجود است پس رحمت برای ما خاص است پس این صفت را ذکر کرد که ایشان از آن خارج شوند و در این آیت که ده صفات نبی آخرین ذکر است که در تورات و انجیل نیز ذکر بود (الرَّسُولَ) به اعتبار پیغام آوردن است از جانب اللّه تعالٰی و نبی به اعتبار سخن کردن است به امت و به اعتبار مرتبه بزرگ - و امی صفت مدح اوست این برای کسی دیگری صفت مدح شده نمیتواند و در این صفت معجزه است و وجه تفصیلی آنرا در تفسیر سراج المنیر نوشته است و قول دیگر اینست که امی منسوب است به ام القریٰ (يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا) یعنی نام و صفات او دلیل بر آن حدیث مسند احمد است که ابن کثیر به او حدیث جید گفته است و یهود و نصارا گرچه در تحریف آن بسیار کوشش کرده اند لیکن باز هم این نوع عبارات موجود است که به رسالت نبی آخرالزمان دلالت میکند (يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ) از عطاء نقل است که در معروف ترک شرکیات و اخلاق نیکو و صله رحمی کردن داخل است و در منکر همه شرکیات و قطع صله رحمی کردن داخل است (وَيُحِلُّ) نسبت حلال و حرمت به نبی صل اللّه وعلیه وسلم به طریقه بیان کردن است نه به طریقه تشریع به دلیل حدیث بخاری ج۱ص ۴۳۸ در باره نکاح کردن علی رضی اللّه وعنه با دختر ابوجهل (الطَّيِّبَاتِ) مراد آن چیزهای است که مشرکین و یهود و نصارا بغیر کدام دلیل بر خود حرام کرده بودند که به او تحریم غیراللّه گفته میشود و مراد از (خَبَائِثَ) خنزیر خون ربوا وغیره است که یهود و نصارا برای خود حلال کرده اند یا مراد از آن عام است ابن کثیر از بعضی علماء نقل کرده است که آنچه شرعاً حلال است او طیب است و به جسم و دین نفع دهنده است و آنچه شرعاً حرام است او خبیث و ضرر دهنده به جسم و دین است (إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ) در این دو فرق آنست که اصر آن گناهانی را گویند که بغیر توبه معاف نمی گردد و مراد از اغلال سزاهای سخت است از سبب اعمال بد ایشان (وَعَزَّرُوهُ) مراد از آن حفاظت دین رسول اللّه است به رد کردن مشرکین و مبتدعین (وَنَصَرُوهُ) مراد از این اشاعت دین رسول اللّه است به ذریعه جهاد و قتال - حاصل اینست که دعا موسیٰ علیه السلام به قوم آن نیز فایده داد لیکن فایده خاص به امت نبی صل اللّه وعلیه وسلم داد -