وَإِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُوا هَذِهِ الْقَرْيَةَ وَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ وَقُولُوا حِطَّةٌ وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا نَغْفِرْ لَكُمْ خَطِيئَاتِكُمْ سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۶۱﴾ فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَظْلِمُونَ ﴿۱۶۲﴾ وَاسْأَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كَانَتْ حَاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتَانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعًا وَيَوْمَ لَا يَسْبِتُونَ لَا تَأْتِيهِمْ كَذَلِكَ نَبْلُوهُمْ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ ﴿۱۶۳﴾

و وقتیکه گفته شد ایشان را که ساکن شوید در این ده و بخورید از این هرجاه که خواسته باشید و بگوئید لفظ حِِطة و داخل شوید به دروازه سر خمیده (برای تعظیم) تا بیامرزیم برای شما گناهان شما را البته افزون میگردانیم پاداش نیکوکاران را ﴿۱۶۱﴾
پس تبدیل کردند آن کسانیکه ظلم کرده بودند از ایشان سخن را (گرفتند) غیر آنچه فرموده شد ایشان را پس فرستادیم بر ایشان عذاب سخت (مقرر شده) از بالا به سبب آنچه ظلم میکردند ﴿۱۶۲﴾
و سوال کن از ایشان در باره آن دهی که بود در کنار دریا چون از حد میگذشتند (از حدود شرعی) در روز شنبه وقتیکه می آمد به ایشان ماهیان ایشان روز شنبه اشکار و روزیکه شنبه نبود بر ایشان نمی آمد به ایشان چنین آزمودیم ایشان را به سبب آنکه می برآمدند از حکم اللّه تعالٰی ﴿۱۶۳﴾

[۱۶۱] در این ذکر انعام پنجم است که مشتمل بر چهار اوامر است دو انعامات است و دو احکام است تفسیر آن در آیت (۵۸) سوره بقره گذشته است در سوره بقره داخل شدن را ذکر کرده بود و در اینجا ساکن شدن را ذکر کرد زیرا که داخل شدن از ساکن شدن پیش میباشد و در ترتیب قرآنی سوره بقره پیش است بر این سوره -
[۱۶۲] این تذکیر با عذاب اولی است تفسیر آن در آیت (۵۹) سوره بقره بیان شده است و سبب این عذاب تبدیل کردن قول شرعی و عمل شرعی است و در این آیت و آیت (۵۹) سوره بقره اختلاف عبارت است به هشت طریقه که تفصیل آن در سوره بقره ذکر است -
[۱۶۳] این تذکیر به عذاب دوم است که سبب آن حیله کردن بود - و این واقعه را یهودیان پنهان میکردند از وجه شرم پس از این سبب اللّه تعالٰی فرمود (وَاسْأَلْهُمْ) نام این ده ایکه بود و دراین زمانه به او عقبه داود میگویند - در این آیت اشاره است که وقتیکه که اللّه تعالٰی امتحان میکند پس چیزهای حرام را زیاد میسازد و حلال را اندک میسازد - دوم در این اشاره است که حیله کردن در احکام شرعیه برای آن عدوان گفته میشود و آن حرام است - اهل علم میگویند هر آن حیله که حکمت شرعیه را باطل میسازد یا با همراه آن به حرام میرسد پس او ناجایز است بالاتفاق مثال آن در این زمانه حیله اسقاط مروجه است که به همراه آن به حکمت شرعی نقصان میرسد زیرا که مردم به توسط آن دلاور میشوند به ترک کردن نماز و همچنان از فرایض دیگر دیگر آنکه فدیه شرعیه نماز و روزه حق فقیران است و از وجه این حیله گرفتن آن را برای ثروتمندان جایز میگردانند پس این حیله حرام است و بدعت است و چنین در آیت (۶۵) سوره بقره گذشته است (وَاسْأَلْهُمْ) مراد از سوال تقبیح و تقریر گناه ایشان است و در این واقعه دلیل است بر صدق نبی صل اللّه وعلیه وسلم که امی بود که این واقعه را نه از کسی شنیده بود و نه خوانده بود و به علماء یهود یاد کرد (حَاضِرَةَ الْبَحْرِ) مراد از آن بحر قلزم است ومراد از حاضره مجاور (درکنار) است از سببی که حضور نقیض (مقابل) غیبت است از این سبب به شخص غایب حضور و حضرت گفتن شرک موهم است -