وَالَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۱۸۲﴾ وَأُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ ﴿۱۸۳﴾ أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا مَا بِصَاحِبِهِمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ ﴿۱۸۴﴾ أَوَلَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ وَأَنْ عَسَى أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ ﴿۱۸۵﴾ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَا هَادِيَ لَهُ وَيَذَرُهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ ﴿۱۸۶﴾
و کسانیکه دروغ میدانند آیات ما را میگیریم ایشان را آهسته آهسته به طریقه که ایشان نمی دانند ﴿۱۸۲﴾
و مهلت دهم ایشان را هرآئينه گرفت من محکم است ﴿۱۸۳﴾
آیا نمی اندیشند (در قرآن) که نیست بر خیرخواه ایشان هیچ دیوانگی نیست او مگر بیم دهنده اشکارا ﴿۱۸۴﴾
و آیا نظر نمیکنند (به نظر عبرت) در پادشاهی آسمانها و زمین و در آنچه پیدا کرده است اللّّه تعالٰی از هرچیز و بر این سخنیکه که بدرستیکه نزدیک آمده است موعود ایشان پس به کدام سخن بعد از قرآن ایشان ایمان خواهند آورد ﴿۱۸۵﴾
هرکرا گمراه سازد اللّه تعالٰی پس هیچ راه نمای نیست او را و میگذارد ایشان را اللّه تعالٰی در گمراهی شان سرگردان ﴿۱۸۶﴾
[۱۸۲] این آیت به دعوی اولی سوره تعلق دارد و همچنین ذکر گروه دوم است در مقابله آن گروهی که در آیت اولی ذکر شد و زجر چهارم است - استدراج آنرا گویند که یک انسان گناه میکند و توبه نمی کند به آن هم اللّه تعالٰی برای آن نعمات دنیا میدهد و گاهی کار های غیرتصور نیز از آن اشکار میسازد و باز هم او شکر اللّه تعالٰی را نمی کند - چنانچه این حالت دجال میباشد -
[۱۸۳] این نیز یک نوع استدراج است که مهلت میدهد و عذاب بر آن نمی آورد و در آیت ترسانیدن از عذاب دنیوی است و چنبن در آیت (۱۷۸) سوره العمران نیز است -
[۱۸۴] این زجر پنجم به منکرین رسالت است که اگر ایشان در قرآن می اندیشیدند یا به حالات و صفات این نبی تفکر میکردند به ایشان اشکار میگردید که این رسول راستین است مجنون نیست -
[۱۸۵] این زجر ششم به منکرین توحید است که ایشان چرا نمی اندیشند در چلیدن نظام آسمانها و زمین و همچنین در همه مخلوقات که به ایشان توحید اشکار گردد و همچنین ایشان این تفکر را چرا نمی کنند که موعود مرگ یا عذاب ما نزدیک است پس پیش از آن مسئله توحید را قبول کنند (حَدِيثٍ) به آن کلامی گفته میشود که نقل میشود پس قرآن نیز چنین است که نقل کرده است جبرائیل علیه السلام از اللّه تعالٰی و محمد صل اللّه وعلیه وسلم نقل کرده است از جبرئیل علیه السلام این به معنی حادث نیست مانند که معتزله میگویند و این آیت دلیل است که بعد از قرآن دیگر کتاب منزل نیست و بعد از محمد صل اللّه وعلیه وسلم دیگر رسول نیست -
[۱۸۶] این تنبیه هفتم برای منکرین است و وجه برای تفکر نکردن آنها که در آیت پیش گذشت و آن وجه اضلال و طغیان و عمه (پراگنده شدن) است -