قَالَ الْمَلَأُ ۳۷۲ الأعراف
هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَجَعَلَ مِنْهَا زَوْجَهَا لِيَسْكُنَ إِلَيْهَا فَلَمَّا تَغَشَّاهَا حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِيفًا فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُمَا لَئِنْ آتَيْتَنَا صَالِحًا لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ﴿۱۸۹﴾ فَلَمَّا آتَاهُمَا صَالِحًا جَعَلَا لَهُ شُرَكَاءَ فِيمَا آتَاهُمَا فَتَعَالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۱۹۰﴾ أَيُشْرِكُونَ مَا لَا يَخْلُقُ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ ﴿۱۹۱﴾ وَلَا يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا وَلَا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ ﴿۱۹۲﴾
خاص اللّه تعالٰی او ذاتیست که آفرید شما را از یک جنس و بیافرید از این جنس همسر او را تا آرام گیرد با او پس چون پنهان کرد او را بار گرفت بار سبک پس آمد و رفت کرد به آن بار سبک پس آن وقت که گران شد دعا کردند هر دو از اللّه تعالٰی که اگر بدهی مارا فرزند سالم هرآئينه باشیم از شکر کنندگان ﴿۱۸۹﴾
پس وقتیکه داد اللّه تعالٰی ایشان را فرزند سالم پس مقرر کردند برای اللّه تعالٰی شریکان در آن فرزندی که داده است برای ایشان پس بلند است اللّه تعالٰی از آنچه به او شریک مقرر میکنند ﴿۱۹۰﴾
آیا شریک میگردانند آن چیزی را که نمی آفریند هیچ چیز و خود ایشان آفریده شده اند ﴿۱۹۱﴾
و توان ندارند (این شریکان) برای (این مشرکان) مدد کردن و نه خود را مدد کرده می توانند ﴿۱۹۲﴾
[۱۸۹] این آیت به دعوی دوم و سوم سوره تعلق دارد و در آیت تنبیه نهم است به آن زن و شوهرش که ایشان فرزند از اللّه تعالٰی میخواهند و چو فرزند پیدا شود باز نسبت آنرا بغیر اللّه تعالٰی به دیگر شخص میکنند و شرک میکنند (مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ) چنین در آیت (۷۲) سوره نحل و در آیت (۲۱) سوره روم است به معنی جنس اینجا نیز به معنی جنس است و آیت از ابتداء به همه انسانها تعلق دارد این قول را سمعانی از عکرمه نقل کرده است -
فایده: در بعضی روایات ذکر است که این آیت درباره آدم علیه السلام و حوا ذکر است ابن کثیر به تفصیل بر آن رد کرده است اول اینکه به عمر ابن ابراهیم ابوحاتم ضعیف گفته دوم آنکه این موقوف از سمره نقل است سوم آنکه حسن بصری راوی آن است و او خودش گفته است که در آیت دوم مراد اولاد آدم و حوا اند و راوی که خلاف روایت خود را میکند پس این دلیل است که این حدیث مرفوغ ثابت نیست -
[۱۹۰] شریک ساختن به اللّه تعالٰی در فرزندان به یک چند طریقه است یکی آنکه میگوید این فرزند را برای من فلانی ولی و بزرگ بخشید دوم آنکه نام او را عبدالنبی یا بنده علی یا پیربخش و غیره بگذارد - دیگر آنکه آن فرزند را نذر کند به نام غیراللّه و این همه اقسام شرک حقیقی است به دلیل این قول که فتعالی اللّه عما یشرکون -
[۱۹۱] در این آیت و در آیت بعدی آن رد بر شرک فی الخالقیت است یعنی مخلوق با خالق شریک شده نمی تواند چنانچه در آیت (۲۰) سوره نحل نیز است -
[۱۹۲] در این رد است بر شرک فی الاستعانت (وَلَا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ) یعنی از خود هیچ ضرری و مصیبتی را دفع کرده نمی توانند بر این معبودان امراض و تکالیف می آیند مرگ بر ایشان می آید ولی ایشان از خود دفع کرده نمی توانند اگر کسی مقبره های آنها را میشکند (یا مقبره های ایشان را بر میکند)ایشان مدافعت کرده نمی توانند و صاحب این وصف معبود شده نمی تواند -