كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ ﴿۷﴾ كَيْفَ وَإِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ لَا يَرْقُبُوا فِيكُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً يُرْضُونَكُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَكْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ ﴿۸﴾ اشْتَرَوْا بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِهِ إِنَّهُمْ سَاءَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹﴾

چگونه باشد برای مشرکان عهدی نزد اللّه تعالٰی و نزد رسول او مگر آن کسانیکه که عهد کرده اید با ایشان نزد مسجد حرام پس مادامیکه قیام و ثبات کردند به عهد شما استقامت نمائید به عهد ایشان بیشک اللّّه تعالٰی دوست دارد متقیان را (از بی عهدی خود را نگهداشتن) ﴿ ۷ ﴾
چگونه باشد (اعتبار عهد ایشان) حال آنکه اگر غالب شدند برشما نگاه ندارند درشما نه قرابت و نه عهد را راضی میسازند شمارا به دهانهای خود و انکار میکند دلهای شان و بیشتر ایشان نافرمانند ﴿ ۸ ﴾
گرفتند در بدل آیت های اللّه تعالٰی عوض اندک پس منع میکنند مردمان را از راه اللّّه تعالٰی بیشک ایشان که اند بد اند آن عملی که ایشان میکنند ﴿ ۹ ﴾

[۷] این رد مانع اول قتال است که بعضی گمان میکردند که با مشرکین مکه عهد شده بود پس با ایشان قتال چگونه جایز شد - حاصل جواب اینست که ایشان عهد خود را نقض کرده بودند و چون عهد نقض شود نزد اللّّه تعالٰی و رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم هیچ اعتباری ندارد به جز از آن گروه دوم که آنها به عهد خویش قایم بودند پس با ایشان عهد تمام شده میتواند - و در این آیت حکمت برائت را ذکر میکند -
[۸] از این آیت آغاز تفصیل آن صفات مشرکین است که سبب قتال است و در این آیت چهار ذکر است (كَيْفَ)‌ این اعاده کیف پیش است و فعل آن پنهان است (کیف یکون لهم عهد) (إِلًّا) از ابن عباس رضی اللّه عنه اکثر راویان روایت کرده اند که إِلًّا به معنی قرابت است - (يُرْضُونَكُمْ) مراد از این سخن گفتن در باره وفا کردن عهد است در باره ایمان این چنین نیست از سببی که این صفات مشرکان است در باره منافقان نیست (وَأَكْثَرُهُمْ) سوال: کافران همه ایشان فاسقان اند پس چرا اکثر گفت؟‌ جواب (۱) در اینجا مراد از فاسقون نقض کنندگان اشکار عهد اند جواب (۲) بعضی از ایشان بعداً ایمان آوردند و مراد از فاسقون آنهای اند که الی مرگ به کفر قایم بودند -
[۹] در این آیت دیگر سه صفات ذکر است (اشْتَرَوْا بِآيَاتِ اللَّهِ) مراد آنست که این مشرکان قرآن پاک و احکام اللّه تعالٰی را ترک کرده اند و دنیا را پسندیده اند - و حال هر مشرک و کافر است که در مقابل دین اللّه تعالٰی دنیا را پسندیده است (فَصَدُّوا) لازمی و متعدی هر دو احتمال است یعنی خودشان منع شدند یا مردمان دیگر را از راه اللّه تعالٰی منع میکنند -