وَآخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحًا وَآخَرَ سَيِّئًا عَسَى اللَّهُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۰۲﴾ خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿۱۰۳﴾ أَلَمْ يَعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَيَأْخُذُ الصَّدَقَاتِ وَأَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿۱۰۴﴾

و بعضی کسان دیگر اند که اقرار کردند به گناهان خود (برای توبه کردن) آمیختند چیزی عمل نیک و دیگر عمل بد را قریب است که اللّه تعالٰی قبول کند توبه ایشان را بیشک اللّه تعالٰی بخشاینده مهربان است ﴿ ۱۰۲ ﴾
بگیر از اموال شان زکات را که پاک میسازی ایشانرا (از گناهان) و زیادت میکنی مال ایشان را با آن و دعا کن برایشان بیشک دعای تو تسکبن دلهاست برای اوشان و اللّه تعالٰی بر هر چیز شنوا و بر هر چیز داناست ﴿ ۱۰۳ ﴾
آیا نمیدانند که بیشک اللّه تعالٰی او قبول میکند توبه را از بندگان خود و قبول میکند زکات را و بیشک اللّه تعالٰی بسیار قبول کننده توبه مهربان است ﴿ ۱۰۴ ﴾

[۱۰۲] در این آیت به نوع دوم صحابه کرام اشاره است که ایشان از غزوه تبوک مانده بودند و باز خود را به ستون های مسجد بسته بودند و وعده کرده بودند که ما خود را رها نمی کنیم تا توبه ما قبول شود و رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم ما را رها کند و همچنین شد - از ابوعثمان روایت است که نیست یک آیت در قرآن که نزد من زیاد امید شده میتواند از آن برای این امت ولی این است اشاره به این است که این آیت عام است به صحابه خاص نیست (عَمَلًا صَالِحًا) در جهاد های دیگر شرکت کردن و همچنین از این گناه زود توبه کردن (تُطَهِّرُهُمْ) ضمیر فاعل به صدقه راجع است و صیغه مونث غایب است یا صیغه مخاطب است که نبی صل اللّه وعلیه وسلم است (وَتُزَكِّيهِمْ) این صیغه مخاطب است به یقین و مراد از تزکیه حفاظت کردن است از خبایث نفاق و ازدیاد مال و درجات و نسبت آن به نبی صل اللّه وعلیه وسلم سببی است که آن دعا آن است که بعد از آن به صل ذکر است -
[۱۰۳] این آیت نیز در باره همین صحابه کرام است که رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم از قبض زکات آنها منع فرموده بود پس اللّه تعالٰی فرمود که توبه ایشان قبول شده است و زکات ایشان را قبض کن واین حکم عام است برای هر امیرالمومنین که زکات مومنان را قبض کند و برای شان دعا کند -
فایده: طریقه نبی صل اللّه وعلیه وسلم این بود که صحابه کرام زکات می آوردند رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم آنرا قبض میکرد ولی این قبض کردن به طریقه وکالت بود نه به طریقه ملکیت -
[۱۰۴] در این آیت ترغیب به توبه و به دادن صدقات است در این اشاره به این است که با عبادت مالی عبادت بدنی یعنی توبه کردن نیز به کار است و این آیت دلیل است که در آیت (۱۰۲) عسی برای شک نیست (وَيَأْخُذُ) این صفت اللّه تعالٰی را در حدیث ابن مسعود ذکر کرده است که اِنَّ الصدقة تقع فی یداللّه تعالی قبل ان تقع فی ید السائل (ابن کثیر) ترجمه: بیشک صدقه در دست اللّه تعالٰی می افتد پیش از افتیدن در دست سوال کننده -