وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ مَا يَتَّقُونَ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۱۵﴾ إِنَّ اللَّهَ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يُحْيِي وَيُمِيتُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ ﴿۱۱۶﴾ لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِنْ بَعْدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ إِنَّهُ بِهِمْ رَءُوفٌ رَحِيمٌ ﴿۱۱۷﴾

و نیست اللّه تعالٰی که گمراه (گنهگار) کند قومی را بعد از آنکه هدایت کرده به ایشان تا زمانیکه بیان کند ایشانرا آنچه پرهیز نمایند از آن بیشک اللّه تعالٰی به هر چیز داناست ﴿ ۱۱۵ ﴾
بیشک اللّه تعالٰی مر او راست سلطنت آسمانها و زمین زنده میکند و میمیراند و نیست شما را غیر از اللّه تعالٰی هیچ دوستی و نه مددگاری ﴿ ۱۱۶ ﴾
به تحقیق مهربانی کرد اللّه تعالٰی (به آوردن سهولت) بر نبی صل اللّه وعلیه وسلم و برمهاجرین و انصار آنهای که پیروی کردند او را در وقت تنگی پس از آنکه قریب بود که میل کند دلهای گروهی از ایشان باز ثبات آورد اللّه تعالٰی بر ایشان بیشک اللّه تعالٰی بر ایشان شفقت کننده مهربان است ﴿ ۱۱۷ ﴾

[۱۱۵] این جواب سوال دیگر است سوال آنست در حالیکه استغفار برای مشرک منع بود پس پیش از این هرکه استغفار خواسته است ایشان گنهگار شدند؟ دراین آیت جواب داده شد حاصل جواب این است که قانون اللّه تعالٰی است تا زمانیکه یک حکم را مکمل بیان نکرده باشد با مخالفت کردن آن مومن گمراه نمیگردد زیرا معصیت به خلاف مامور به گفته میشود و به ارتکاب منهی عنه - و مراد از لِيُضِلَّ حکم کردن به گمراهی است یا سزا دادن گمراهی است -
فایده: همچنین پیش از ورود شرعی بر کسی حکم گنهگار شدن شده نمیتواند -
[۱۱۶] این علت آیت پیش است که بیان کردن قانون اختیار اللّه تعالٰی است از سببی که سلطنت مر اللّه تعالٰی راست - و در این آیت دعویٰ توحید است با رد شرک فی التصرف (يُحْيِي وَيُمِيتُ) احیاء واماتت حقیقه مراد است و جایز است که هدایت و گمراهی از آن اشارةً مراد شود -
[۱۱۷] در این آیت مژده به مومنان بر قبولیت توبه است و در این آیت اشاره به تکالیف غزوه تبوک است که گرمی سخت بود و سفر طولانی بود و بر سواری ها نیز رفتن نمبر به نمبر بود و توشه شان خرما دیرینه بود باز مراد از توبه تخفیف و سهولت آوردن است در تَابَ اول و ثابت کردن دلهاست در تَابَ دوم - در این اشاره است که نبی هم به توبه محتاج است لیکن توبه او از گناه نیست بلکه سهولت آوردن مراد است (يَزِيغُ) مراد از زیغ ترک جهاد است ارتداد مراد نیست -