إِنَّ الَّذِينَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَتُ رَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَ ﴿۹۶﴾ وَلَوْ جَاءَتْهُمْ كُلُّ آيَةٍ حَتَّى يَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِيمَ ﴿۹۷﴾ فَلَوْلَا كَانَتْ قَرْيَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَهَا إِيمَانُهَا إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّا آمَنُوا كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَى حِينٍ ﴿۹۸﴾

هرآئینه آنهای که ثابت شده بر ایشان فیصله پروردگار تو ایمان نیارند ﴿ ۹۶ ﴾
و اگرچه بیاید به ایشان هر نشانه تا آنکه ببینند عذاب دردناک را ﴿ ۹۷ ﴾
پس چرا نبود اهل یک دیهی که ایمان آرند پس سود کندش ایمان او مگر قوم یونس علیه السلام چون ایشان ایمان آوردند برداشتیم از ایشان عذاب رسوای را در زندگانی دنیا و بهره مند ساختیم ایشانرا تا مدتی ﴿ ۹۸ ﴾

[۹۶] در این آیت تنبیه به منکرین است مراد از کلمه عذاب اللّه تعالٰی است به سبب انکار ایشان - و این کلمه در تقدیر نوشته شده است -
[۹۷] این آیت به پیش تعلق دارد که به ایشان هر نوع آیت بیاید ایمان نمی آورند تا آنکه عذاب را ببینند باز ایمان خواهند آورد لیکن فایده نخواهد داد -
[۹۸] در این آیت ذکر توبه قوم یونس علیه السلام است که ایشان در وقت توبه کشیدند پس از عذاب نجات یافتند مفسرین نوشته اند که قوم یونس علیه السلام در علاقه موصل ، در ده نینوا سکونت داشتند و شرک میکردند پس یونس علیه السلام برای ایشان مدت زیادی دعوت توحید داد لیکن ایشان انکار میکردند پس برای یونس علیه السلام وحی آمد که برای این قوم خبر بده که سه روز بعد بر ایشان عذاب آمدنی است اگر ایمان نیارند ، چون روز سوم نزدیک شد یونس علیه السلام از ایشان سفر کرد پس ایشان دانستند که عذاب به راستی آمدنی است پس ایشان از کفر و شرک توبه کردند واز اللّه تعالٰی دعا خواستند و عذاب از ایشان دفع شد - قول صحیح آنست که عذاب برایشان هنوز نیامده بود پیش از آمدن عذاب ایشان توبه کشیده بودند زیرا که در وقت آمدن عذاب ایمان و توبه نفع نمیدهد (فَلَوْلَا) این به معنی نفی است (فَنَفَعَهَا) ایمان نافع آنست که پیش از غرغره باشد (إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ) این استثناء منقطع است یعنی ایشان ایمان نافع آورده بودند از زجاج نقل است که ایشان عذاب را ندیده بودند صرف علامات عذاب را دیدند و (كَشَفْنَا) به معنی نفس دور کردن است یا استثناء متصل است یعنی ایشان عذاب را دیدند یعنی قریب بود که نازل شود لیکن به توبه آن عذاب دور کرده شد این خصوصیت این قوم است زیرا که اللّه تعالٰی به اراده خود کار میکند دیگر آنکه اللّه تعالٰی از توبه اخلاص ایشان اگاه بود پس توبه ایشان را قبول کرد پس کشفناء به معنی خود است یعنی عذاب نزدیک بود که نازل شود لیکن اللّه تعالٰی از ایشان باز داشت -