وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِنْ رَبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مُرِيبٍ ﴿۱۱۰﴾ وَإِنَّ كُلًّا لَمَّا لَيُوَفِّيَنَّهُمْ رَبُّكَ أَعْمَالَهُمْ إِنَّهُ بِمَا يَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴿۱۱۱﴾ فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَنْ تَابَ مَعَكَ وَلَا تَطْغَوْا إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿۱۱۲﴾ وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ ﴿۱۱۳﴾

و هرآئینه داده بودیم موسیٰ علیه السلام را کتاب (تورات) پس اختلاف کرده شد در آن و اگر نبودی (تاریخ) عذاب که پیش شده است از جانب پروردگار تو هرآئینه فیصله کرده میشد میان ایشان و هرآینه ایشان در شک اند از آن که شک قوی است ﴿ ۱۱۰ ﴾
و هرآئینه هر یکی از ایشان وقتیکه (برانگیخته شوند) تمام دهد به ایشان پروردگار (پاداش) عمل های ایشانرا هرآئینه اللّه تعالٰی به عمل های ایشان داناست ﴿ ۱۱۱ ﴾
پس استوار باش (بر دین) چنانچه حکم شده تو را و (نیز) آنانکه رجوع کردند (به اللّه تعالٰی) در پیروی تو و از حد در مگذرید هرآئینه اللّه تعالٰی به آنچه میکنید بیناست ﴿ ۱۱۲ ﴾
و میل مکنید بسوی آنهای که ظلم کردند پس برسد به شما آتش و نیست مر شما را بجز از اللّه تعالٰی هیچ نجات دهنده از دوستان و باز به شما هیچ مدد نخواهد شد ﴿ ۱۱۳ ﴾

[۱۱۰] این جواب سوال دیگر است که این شرک باطل و بی دلیل است پس چرا بر ایشان عذاب نمی آید؟ حاصل جواب این است که بنی اسرائیل نیز در کتاب اللّه تعالٰی اختلاف کرده بودند کسانی مشرک شدند و کسانی موحد لیکن عذاب ایشان از وجه حکمت موخر شده بود (وَإِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ) یک معنی اینست که این بنی اسرائیل از وجه این اختلاف در کتاب خود بسیار در شک شدند - معنی دوم اینست که این بنی اسرائیل از سبب این اختلاف در قرآن شک کردند -
[۱۱۱] این جواب سوال دیگر است چون در دنیا برای شان عذاب داده نشد پس ایشان معاف خواهند بود - جواب داده شد که در روز آخرت برای هر یکی عذاب و جزا تمام داده میشود - (ترکیب) كُلًّا ، اسم است برای إِنَّ و لَمَّا شرطیه است شرط آن پنهان است یُبعثنَّ و لَیوفینهم جزاء آن است - شرط با جزاء خبر است برای إِنَّ ، و در قرائت دیگر لَمَّا با تنوین است به معنی جمیعاّ پس تاکید است برای كُلًّا و لَیوفینهم خبر است برای إِنَّ -
[۱۱۲] از این آیت الی اخیر سوره باب سوم است در این تشجیع وت سلی برای رسول و دعوت کنندگان است با پنج امور - سه اوامر و دو نواهی ، باز سبب عذاب بیان شد باز حکمت تاخیر عذاب بیان شد باز زجر و تخویف است ، باز فایده بیان کردن قصه های انبیاء بیان شده باز برآئت و آیت اخری خلاصه سوره است - در این آیت اول امر استقامت به نبی صل اللّه وعلیه وسلم است و باز به امت و باز نهی از طغیان از سببی که طغیان منافی استقامت است و استقامت به همه احکام اللّه تعالٰی مکمل عمل کردن است به آن طریقه که از آن انحراف نمی کند و در (كَمَا أُمِرْتَ) این فایده است که استقامت مطابق امر اللّه تعالٰی به کار است برای اینکه بر شرک و بدعت و کارهای ناروا قایم شدن از این بیرون شود - و استقامت شرعی بسیار کار مشکل است و از این سبب از ابن عباس رضی اللّه عنهما روایت است که رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم فرموده است (شَیبئَتنی سورة هود و اخواتها) مرا سوره هود و مانند آن سوره ها پیر ساخت -
فایده: چون صحابه و دیگر امت ها در استقامت به نبی صل اللّه وعلیه وسلم رسیده نمی توانند از این سبب آنرا به طریقه عطف ذکر کرد - و مراد از طغیان از حد شرعی تجاوز کردن است - و آن به شرک و بدعت میشود پس از آن منع کرد -
[۱۱۳] در این آیت برای باقی ماندن بر استقامت منع کرد از میلان کردن به ظالمان و این ادب سوم داعی است و مراد این است که با مبتدعین مشرکین و دهریان و اشرار دنیا پرست شرکت در مجالس مخالطت و دوستی مکنید - این سبب عذاب الٰهی است مراد از رکون اینست که به جانب ظالمان طوری مایل شود که اثر گناه در شما اشکار شود و تائید گناه آن کرده شود از سببی که رکون بر تقویت دلالت میکند -