وَمَا مِنْ دَابَّةٍ ۵۱۷ هود
وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ ﴿۱۱۴﴾ وَاصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۱۵﴾ فَلَوْلَا كَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُو بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنَا مِنْهُمْ وَاتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَا أُتْرِفُوا فِيهِ وَكَانُوا مُجْرِمِينَ ﴿۱۱۶﴾
و برپا کن نماز را در دو طرف روز و در ساعت های اول شب هرآئینه نیکوئی میبرد بدی ها را این پندی است پند پذیرندگان را ﴿ ۱۱۴ ﴾
و صبر کن هرآئینه اللّه تعالٰی ضایع نمیسازد اجر نیکوکاران را ﴿ ۱۱۵ ﴾
پس چرا نبودند از آن قرنها که پیش از شما بودند مردمان دانا که منع میکردند از گناهان در زمین مگر اندکی کسان از آن کسانیکه نجات دادیم ایشانرا و مصروف شدند کسانی که ظلم کرده بودند (در محبت) آن مالی که مست شده بودند در آن و بودند ایشان مجرمان ﴿ ۱۱۶ ﴾
[۱۱۴] در این آیت امر به نماز خواندن در پنج اوقات است و دو فایده آنرا بیان کرده است و این ادب چهارم است مراد از طَرَفَین روز صبح و دیگر است و ظهر نیز در آن داخل است از سببی که طرف به نصف نیز گفته میشود و در (زُلَفًا) شام و خفتن داخل است - زلف به نزدیکت گفته میشود یعنی آن حصه شب که به روز نزدیک باشد اول اینکه آفتاب پنهان گردد دوم آنکه شفق پنهان گردد (إِنَّ الْحَسَنَاتِ) در ابن فایده اول را ذکر میکند اول اینکه ادا کردن نماز را به طریقه نیکو گناهان را معاف میکند و از گناهان حفاظت میکند و از اوصاف و نام های بد حفاظت میکند (ذَلِكَ ذِكْرَى) این فایده دوم است که نماز را ادا کنید این ذکر است و مجموعه ای برای پند است و ذریعه برای بیاد آوردن اللّه تعالٰی است -
[۱۱۵] در این آیت ادب پنجم ذکر شد و چون همه این صفات در انسان جمع شود به او محسن گفته میشود -
[۱۱۶] چون در آیت گذشته مسئولیت داعی را ذکر کرد پس در این آیت نتیجه ناکاره ترک کردن دعوت را ذکر میکند که سبب عذاب است - یعنی برقوم های گذشته عذاب از سببی آمد که مردم دانا ایشان نهی عن المنکر نمی کردند و مردم اندکی که میکردند اللّه تعالٰی ایشان را از آن بیرون کرد (أُولُو بَقِيَّةٍ) به معنی خیر و فضل (علم) و اصحاب لرائ اند (وَاتَّبَعَ الَّذِينَ) این سبب دوم عذاب است -