نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بِمَا أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ هَذَا الْقُرْآنَ وَإِنْ كُنْتَ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِينَ ﴿۳﴾

ما بیان میکنیم بر تو نیکو ترین بیانی بدان جهت که ما وحی آغاز کردیم بسوی تو از این قرآن و اگر چه تو بودی پیش از آمدن این از بیخبران ﴿ ۳ ﴾

[۳] در این آیت بیان صدق رسول است و به این احسن القصص از سببی گفته میشود که در این قصه حکمت ها و احکام و مسائل بی شمار است - تفسیل بعضی اینست:
۱ - مسایل عقیده در این است انبیاء علیه السلام:
(۱) غیب دان نیستند (۲) ایشان از فرزندان خود و از دیگران نیز هیچ تکلیف را دفع کرده نمیتوانند - (۳) کسی مقابله قضاء قدرت اللّه تعالٰی را کرده نمیتواند - (۴) رد بر تردید مشرکین در (۵) شرک فی العبادت (۶) شرک فی الاسماء (۷) شرک فی التصرف (۸) شرک فی الربوبیت (۹) و اختلاط شرک ایمان را ضایع میسازد -
[ب] مسائل اعمال صالحه در آن اینست:
(۱۰) صبرکردن (۱۱) از اللّه تعالٰی مدد خواستن (۱۲) بر معصیت مصیبت را پسندیدن (۱۳) از معصیت به اللّه تعالٰی پناه خواستن (۱۴) از معصیت گریختن (۱۵) از خود بد نامی را دفع کردن (۱۶) به تدبیرهای نشان داده شده اللّه تعالٰی عمل کردن (۱۷) با اولاد صالح محبت کردن و حتی الوسع حفاظت آنرا کردن -
[ت] این اعمال ناکاره و نتیجه ناکاره آنها در این ذکر است:
(۱۸) حسد کردن و عاقبت آن ناکامی (۱۹) با پدر خود کید و مکرکردن، (۲۰) با پدر خود بهانه دروغ کردن (۲۱) با برادر خود کید کردن (۲۲) به برادر خود تکلیف دادن و بر او ظلم کردن (۲۳) مکرکردن زن ها با مردان (۲۴) و در بین خود بر یکی دیگری طعن گفتن (۲۵) با شخص اجنبی عشق ورزیدن (۲۶) و از او برای طلب بدکاری کوشش کردن (۲۷) به دروغ گریستن (۲۸) برای فریب دادن کسی ساختن هیله، (۲۹)شخص آزاد را فروختن -
[ج] اخلاق نیک در آن اینست:
(۳۰) با مولٰی اخلاق خوب کردن (۳۱) و احسانات او را قبول کردن (۳۱) در خانه او از خیانت کردن خود را نگهداشتن (۳۲) عفت کردن (۳۳) با همراه رفیق زندانی خود احسان کردن (۳۴) به ایشان دعوت حق دادن (۳۵) به خطا کنندگان معافی کردن بعد از معافی کردن (۳۶) در تقسیم از خیانت خود را نگهداشتن (۳۷) از سزا غیرمجرم خود را نگهداشتن (۳۸) مجرم را روبرو ملامت نکردن (۳۹) برای او استغفار خواستن -
[ح] احوال و اقسام مختلف اشیاء:
(۴۰) خواب دیدن و اقسام آن (۴۱) اقسام کیدها (۴۲) اقسام محبت کردن (۴۳) اقسام گریه کردن (۴۴) اقسام نفس (۴۵) اقسام اهل عقل ، بشر ، ملک ، شیاطین (۴۷) اقسام قیمت ها ، ثمن ، بداعة ، دراهم (۴۸) اقسام ظروف سقایه ، صواع ، وعاء ، کیل (۴۹) اقسام اشیاء تنویر ، شمس ، قمر ، کواکب (۵۰) بعضی اقسام عدد ، سبع ، احد عشر (۵۱) اقسام حیوانات ، ذئب ، بقر ، طیر ، بعیر (۵۲) اقسام اشیاء خوردنی و نوشیدنی ، خبز ، خمر ، سنبلات (۵۳) انتظام قافله ، سیاره ، وارد (۵۴) ذکر اوقات ، غد ، عشاء - [خ] ذکر سیاست و تاریخ:
(۵۵) ملک (۵۶) عزیز (۵۷) وزیر خزاین (۵۸) طریقه تقسیم مواد خوراکی (۵۹) احسان به خویشاوندان (۶۰) سبب انتقال بنی اسرائیل از شام به مصر -
علاوه بر این دیگر نیز بسیار حکمت ها و فایده است که با تدبر اشکار میگردد - و انتهای حکمت های اللّه تعالٰی شده نمیتواند - (لَمِنَ الْغَافِلِينَ) این دلیل است که علم نبی صل اللّه وعلیه وسلم به ذریعه علم و قرآن است -