وَكَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَيُعَلِّمُكَ مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ وَيُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَعَلَى آلِ يَعْقُوبَ كَمَا أَتَمَّهَا عَلَى أَبَوَيْكَ مِنْ قَبْلُ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ ﴿۶﴾ لَقَدْ كَانَ فِي يُوسُفَ وَإِخْوَتِهِ آيَاتٌ لِلسَّائِلِينَ ﴿۷﴾ إِذْ قَالُوا لَيُوسُفُ وَأَخُوهُ أَحَبُّ إِلَى أَبِينَا مِنَّا وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّ أَبَانَا لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ ﴿۸﴾

و بدین سان برمیگزیند تو را پروردگار تو و می آموزد به تو حقیقت سخنان را و تمام کند احسان خود را بر تو و بر فرزندان یعقوب علیه السلام چنانکه تمام کرد احسان را بر نیاکان تو پیش از اینکه ابراهیم علیه السلام و اسحق علیه السلام بودند هرآئینه پروردگار تو دانا با حکمت است ﴿ ۶ ﴾
هرآئینه است در داستان یوسف علیه السلام و برادران او اندرزها برای پرسندگان ﴿ ۷ ﴾
چون گفتند البته یوسف علیه السلام و برادر او زیاد دوست تر اند نزد پدر ما از ما و حال اینکه ما گروه تمامیم هرآئینه پدر ما در خطای اشکار است ﴿ ۸ ﴾

[۶] در این آیت تسلیت دادن یعقوب علیه السلام به یوسف علیه السلام با سه چیز است - اولی اجتباء و مراد به اجتباء پسندیدن یک شخص است برای کارهای بزرگ که آن دعوت توحید است و صبر بر تکالیف است - چیز دوم تعلیم تاویل الاحادیث است - در تاویل الاحادیث دو تفسیر است اول اینکه مراد از آن تعبیر خوابهاست دوم آنکه مراد از آن دلایل توحید و واقعات امت های پیش است و سوم اتمام نعمت است و مراد از آن وحی و نبوت است و مراد به آل یعقوب اولاد بنی اسرائیل است از سببی که در ایشان بسیار پیغمبران فرستاده شده اند (وَكَذَلِكَ) کاف برای تشبیه است و مشبه بِهِ این خوابی است که بیان شد یا کاف به معنی لام تعلیلیه است (أَبَوَيْكَ) این دلیل است که اب به نیاکان اطلاق میشود یوسف بن یعقوب بن اسحق بن ابراهیم علیهم السلام -
[۷] در این آیت اشاره به فوایدی است که در قصه یوسف علیه السلام موجود است در (لِلسَّائِلِينَ) دو تفسیر است تفسیر اول اینست که مراد از سائلین مشرکین مکه اند زیرا که آنها از رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم به آموختن یهود پرسیده بودند که وطن اصلی یهود شام بود پس در وقت موسیٰ علیه السلام در مصر چرا زندگی میکردند؟ حاصل جواب اینست که برادران یوسف علیه السلام از سبب حسد یوسف علیه السلام را از ملک خود بیرون کردند و در چاه سه روز باقی ماند و باز به پادشاهی رسید و باز برادران او معافی خواستند و او فرمود (لاتثریب علیکم الیوم) و ایشان تابع او شدند - همچنین اهل مکه نبی صل اللّه وعلیه وسلم را از ده بیرون خواهند کرد و در مغاره ای سه شب خواهد کرد و باز این نبی غالب خواهد شد و ایشان از او معافی خواهند خواست - و او جواب خواهد داد که (لا تثریب علیکم الیوم) و ایشان تابع او خواهند شد - و چنین در فتح مکه شد - تفسیر دوم اینست که مراد از سائلین آن مردمی اند که در واقعه یوسف علیه السلام تحقیق میکنند و از آن عبرت ها و حکمت ها و بسیار مسائل را استنباط میکنند -
[۸] از این آیت قصه تفصیلی یوسف علیه السلام آغاز میگردد و او به دوازده مقامات تقسیم گردیده است مقام اول الی آیت (۱۸) است در این آیت فریب کردن فرزندان با پدر در باره یوسف علیه السلام با پنج طریقه ذکر میگردد اول مشوره غایبانه کردن ، روبرو پدر سخنان فریب گفتن سوم در چاه انداختن ، چهارم به دروغ گریستن و پنجم پیراهن را به دروغ به خون آلوده کردن و در این همه ابتلاء بر یعقوب علیه السلام و یوسف علیه السلام است در آیت (۸) طعن کردن فرزندان بر یعقوب علیه السلام است بر زیاد محبت کردن به یوسف علیه السلام و برادر او و حکم کردن بر پدر بر غلطی یقینی - و این هردو گناه کبیره است محبت زیاد یعقوب علیه السلام به یوسف علیه السلام از سبب خواب بود که دلالت بر کمال یوسف علیه السلام میکرد و مراد از ضلال ضلال دین نیست زیرا برای نبی نسبت کردن گمراهی دین کفر است چنانچه قرطبی و مدارک نوشته است - بلکه مراد از آن غلطی تدبیر و خطا است - و این را تفسیر قرطبی ذکر کرده است - در این دلیل است که حسد انسان را برای بی عزتی کردن پدر آماده میسازد -