وَمَا أُبَرِّئُ ۵۵۸ الرعد
المر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يُؤْمِنُونَ ﴿۱﴾ لَّهُ الَّذِي رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى يُدَبِّرُ الْأَمْرَ يُفَصِّلُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ بِلِقَاءِ رَبِّكُمْ تُوقِنُونَ ﴿۲﴾
المر این ها آیات کتاب بزرگ است - و آنچه نازل شده است بسوی تو از جانب پرودگار تو حق است و لیکن بیشتر مردمان ایمان ندارند ﴿۱﴾
اللّه تعالٰی آن ذاتیست که بلند کرده آسمانها را بغیر ستون ها که میبینید آنرا پس قایم شد بر بالای عرش و تابع حکم خود گردانیده آفتاب و مهتاب را هر یکی میرود تا وقت مقرر تدبیر میکند همه کارها را جدا جدا بیان میکنیم دلایل را برای اینکه تا شما به ملاقات پروردگار خود یقین کنید ﴿۲﴾
در این سوره اختلاف است که این سوره مکی است یا مدنی قول برگزیده اینست که این سوره مکی است -
ربط:
این سوره با سوره یوسف اینست که در سوره یوسف مسئله توحید با دلایل نقلی ثابت کرده شد - در این سوره دلایل عقلی و مثال ها را ذکر میکند - همچنین در آن سوره اثبات صدق رسول بود در این سوره جوابات شبهات را ذکر میکند -
دعویٰ این سوره: دعوی این سوره دو است - دعوی اول اثبات توحید با پنج طریقه است طریقه اول رد بر چهار اقسام شرک است که شرک در علم است و در عبادت است - و در دعا است و این در سیزده آیات است - طریقه دوم دلایل عقلی تفصیلی است و آن نیز سیزده است - و طریقه سوم ذکر کردن اسمای حسنی اللّه تعالٰی است آن نیز سیزده است باحذف تکرار - و طریقه چهارم پنج مثال است - و طریقه پنجم مقابله است در میان صفات موحد و مشرک - که ده صفات موحد و سه صفات مشرک را ذکر کرده است این نیز سیزده است و دعوی دوم اثبات رسالت رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم است با جواب کردن شش شبهات با شهادت اللّه تعالٰی و اهل کتاب -
خلاصه این سوره: این سوره به شش باب تقسیم شده است - باب اول الی آیت هفتم است - در این آیت تنبیهات است - تنبیه اول بر انکار بعث است در آیت پنجم - و تنبیه دوم بر طلب کردن عذاب به شتاب است - و تنبیه سوم بر شک کردن بر رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم است به طلب کردن معجزه از آن -
[۱] در این آیت ترغیب به قرآن به سه طریقه است اولی اعجاز قرآن با ذکر مقطعات - دوم (تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ) و مراد از الکتاب کتاب کامل و عظیم الشان است - و سوم حکم بر حقانیت او -
[۲] چون ایمان نیاوردن به قرآن از سبب شرک است پس برای رد شرک دلایل عقلی را ذکر میکند - در این آیت دلیل عقلی اولی است و پنج امور (کارها) از قدرت اللّه تعالٰی ذکر شده است - و این همه به نظام علوی تعلق دارد (بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا) دو معنی دارد معنی اولی اینست که آسمان را بلند کرده است بغیر ستون ها - میبینید آسمانها را که برای آنها ستون نیست و معنی دوم اینست که بلند کرده آسمانها را بغیر از آن نوع ستونهای که شما دیده میتوانید - یعنی ستون ها است ولی شما نمی بینید - لیکن قول اولی صحیح است (ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ) استویٰ و عرش به معنی حقیقی آن اند بغیر از تشبیه و تمثیل و کیفیت آن معلوم نیست و تاویل آن حرام است (لِأَجَلٍ مُسَمًّى) مراد از آن فنا دنیا است - (يُدَبِّرُ الْأَمْرَ) یعنی بعد از رفع و استویٰ و تسخیر تدبیر آنرا به کسی دیگری محول نکرده است (يُفَصِّلُ الْآيَاتِ) آن دلایل مراد است که دلالت میکند به توحید و قدرت کامل اللّه تعالٰی (لَعَلَّكُمْ) یعنی با وجود توحید این دلایل برای بعث بعدالموت نیز است -