يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ وَعِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ ﴿۳۹﴾ وَإِنْ مَا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ وَعَلَيْنَا الْحِسَابُ ﴿۴۰﴾ أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي الْأَرْضَ نَنْقُصُهَا مِنْ أَطْرَافِهَا وَاللَّهُ يَحْكُمُ لَا مُعَقِّبَ لِحُكْمِهِ وَهُوَ سَرِيعُ الْحِسَابِ ﴿۴۱﴾

نابود میسازد اللّه تعالٰی هر چه را بخواهد و باقی میگذارد (و باقی میگذارد هر چه بخواهد) و نزد اوست اصل کتاب ﴿ ۳۹ ﴾
و اگر نمائیم ترا بعضی آن عذاب که وعده میکنیم با ایشان یا وفات کنیم شما را پس جز این نیست که بر تو رساندن است و بر ماست حساب گرفتن ﴿ ۴۰ ﴾
آیا فکر نمی کنند که ما می آئیم به سر زمین ایشان و ناقص میسازیم آنرا از جوانب آن و اللّه تعالٰی فیصله میکند نیست رد کننده فیصله او و او زود حساب کننده است ﴿ ۴۱ ﴾

[۳۹] این جواب شبهه چهارم است شبهه اینست در حالیکه برای ما عذاب نوشته شده باشد پش در آوردن ایمان چه نفع است حاصل جواب اینست که اللّه تعالٰی بعضی اشیاء را محو میکند اگر شما ایمان بیاورید پس اللّه تعالٰی عذاب شما را محو خواهد کرد (يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ) یک معنی اینست که نزد اللّه تعالٰی یک کتاب المحو و والاثبات است و آن کتاب نزد ملائیک است به نسبت علم آنها در آن محو و اثبات میگردد و آن از ام الکتاب لوح محفوظ جداست - و به اولی تقدیر معلق نیز گفته میشود - و به دومی تقدیر مبرم گفته میشود - معنی دوم اینست که اللّه تعالٰی از احکام منزله بعضی احکام را منسوخ میکند و بعضی را برجای آن ثابت میگذارد - و معنی سوم اینست که اللّه تعالٰی بعضی گناهان را با توبه معاف میکند و ثابت میکند در بدل او حسنات را - و معنی چهارم اینست که اللّه تعالٰی بعضی گناهان را بدون توبه معاف میکند و بعضی را ثابت میگذارد یعنی بدوت توبه معاف نمی کند -
[۴۰] در این بعد از دفع کردن شبهات تسلیت به رسول اللّه صل اللّه وعلیه وسلم است - حاصل اینست که بر این منکرین عذاب می آید در زندگی شما شما خواهید دید یا بعد از وفات شما - لیکن در ذمه تو بلاغ است عذاب در وقت خود می آید تو به آن فکر نکن و همچنین در آیت (۴۲) سوره یونس و در آیت های (۴۱-۴۲) سوره زخرف نیز ذکر شده است - و جزا اِن در اصل پنهان است یعنی فکر عذاب ایشانرا مکن ودر این آیت وفات را در مقابله نُرِيَنَّكَ ذکر کرده است اشاره است که بعد از وفات نبی صل اللّه وعلیه وسلم حالات دنیا را دیده نمی تواند -
[۴۱] در این آیت تخویف دنیوی است - که در آیت گذشته ذکر آن شد و مراد از نقصان الاطراف غالب کردن مومنان است بر بعضی مناطق و ایمان آوردن بعضی از مردم است - یا مراد اینست که برکات و میوه ها را از زمین کم میسازیم و عذاب ها و سیلاب ها و طوفان ها می آوریم از سبب شرک و گناهان مردم - و در عموم آیت این نیز داخل است که علماء و صالحین را نیز وفات میسازیم - بر توجیه اول اعتراض است که این سوره مکیه است و غلبه اسلام که در مدینه بود؟ جواب اینست اگر چه این سوره مکیه است لیکن این آیت در آن مدنیه است -