الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ وَيَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَيَبْغُونَهَا عِوَجًا أُولَئِكَ فِي ضَلَالٍ بَعِيدٍ ﴿۳﴾ وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۴﴾ وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى بِآيَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ ﴿۵﴾

اینها کسانی اند که پسند میکنند زندگی دنیا را بر آخرت و باز میدارند از راه اللّه تعالٰی (مردمانرا) و می طلبند در آن کجی این مردمان در گمراهی دور اند ﴿ ۳ ﴾
و نه فرستادیم هیچ رسول را مگر به زبان قوم او تا بیان کند برای ایشان (احکام اللّه تعالٰی را) پس گمراه میسازد اللّه تعالٰی هر که را خواهد و راه می نماید هر که را خواهد و اوست اللّه تعالٰی غالب با حکمت ﴿ ۴ ﴾
و هرآئينه فرستاده بودیم موسیٰ علیه السلام را با آیات های خود که بیرون آر قوم خود را از تاریکیها بسوی روشنای و به یاد آور ایشانرا واقعات عبرتناک اللّه تعالٰی را هرآئينه در این دلایل است برای هر بسیار صبر کننده را و بسیار شکر گذار را ﴿ ۵ ﴾

[۳] در این آیت ذکر صفات قبیحه منکرین برای تنبیه است و این صفات اسباب ظلمات است در (يَسْتَحِبُّونَ) مبالغه به نسبت یحبون است یعنی این لفظ دلالت میکند به ظاهر کردن محبت و دلالت میکند به ترجیح دادن دنیا بر آخرت و این معنی در یحبون لازم نمیباشد - (عِوَجًا) مراد از آن شبهات و شکهاست و تابع ساختن دین بر غرض و خواهش خود است -
[۴] در این آیت تاکید دعوی سوره است یعنی فرستادن رسولان به زبان قوم خویش برای تبلیغ است که مردم از ظلمات به روشنای داخل شوند -
فایده: در این آیت ذکر قوم است از امت نیست و نبی ما نیز صل اللّه وعلیه وسلم فرستاده شده بود به لغت قوم خود و قوم او عرب بود - اگر چه امت آن همه دنیا است انس و جن (فَيُضِلُّ) در این اشاره است که کار انبیاء علیه السلام دعوت دادن است و اضلال و هدایت در اختیار اللّه تعالی است (الْعَزِيزُ) با یهدی و الحکیم با یضل تعلق اشکار دارد -
[۵] این دلیل نقلی از موسیٰ علیه السلام برای تاکید دعویٰ سوره است و دو طریقه اخراج را ذکر کرده است یکی آیت الٰهیه (تورات) و دوم تذکر بایام اللّه (بِأَيَّامِ اللَّهِ) مراد از این واقعات از جانب اللّه تعالٰی است بر امت های گذشته و داخل است در این ذکر نعمت ها و عذاب های اللّه تعالٰی و این آیت دلیل است بر اینکه وعظ کردن جایز است به طریقه که دلها را نرم میکند و یقین بوجود می آورد و خالی از هر بدعت باشد و پاک باشد از گمراهی و شکوک پیدا کردن همچنین در تفسیر قرطبی نیز ذکر است -
فایده: میلادلنبی صل اللّه وعلیه وسلم و عرس کنندگان ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ را در دلیل پیش میکنند؟ جواب اینست که این دلیل باطل است زیرا که پیغمبر و صحابه و سلف صالحین از این آیات بر این بدعات دلیل پیش نکرده اند و نه این بدعات را کرده اند و قاعده تفسیر اینست که تفسیری که از نبی صل اللّه وعلیه وسلم و از صحابه سلف نقل نباشد او تحریف است - و دیگر اینست که صرف تجلیل کردن روز تولد و وفات هیچ نفعی ندارد بلکه در هر وقت یاد کردن هدایت و سیرت او را و بر او عمل کردن سبب نجات است - (صَبَّارٍ شَكُورٍ)‌ صیغه های مبالغه برای اینست که مراد از آن مومن است زیرا که گاه گاهی کفار نیز صبر و شکر میکنند -