وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَا يَبْعَثُ اللَّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلَى وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۳۸﴾ لِيُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ كَانُوا كَاذِبِينَ ﴿۳۹﴾ إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ﴿۴۰﴾

و قسم خورده اند بر اللّه تعالٰی قسم های محکم که هرگز زنده نگرداند اللّه تعالٰی کسانی را که مرده اند بلکه وعده لازم شده است بر اللّه تعالٰی لیکن اکثر مردمان نمی دانند ﴿۳۸﴾
(و برای این بر می انگیزد) تابیان کند برای ایشان آنچه که در آن اختلاف میکنند و تا بدانند کافران که ایشان دروغ میگفتند ﴿۳۹﴾
جز این نیست که قول ما در باره یک چیزی که خواهیم اینست که گوئیم آن چیز را که شو پس میشود ﴿۴۰﴾

[۳۸] در این آیت تنبیه به انکار بعث بعد الموت بعد از رد شرک ایشان است پس اشاره است که شرک و انکار از بعث از اصول کفر است و در اقسموباللّه دلیل است که مشرکان گاه گاهی بر اللّه تعالٰی قسم میخوردند (جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ) در این اشاره است که مشرکین قسم بر اللّه تعالٰی را قسم محکم میدانستند و تعجب بر جاهلان امروزی است که قسم خوردن بر اولیاء را قسم محکم میدانند و هیچ توجهی بر قسم خوردن بر اللّه تعالٰی نمیکنند -
[۳۹] این آیت متعلق است به کلام مقدر در آیت گذشته تقدیر آن چنین است بلٰی لیُبعثنّهم لِیُبّنَ ، و در این دو فایده بعث را ذکر کرده است فایده اولی بیان کردن امور اختلافیه به طریقه فیصله کردن و آن در آیت (۹۲) این سوره ذکر میگردد و تعبیر فیصله در آیت (۱۱۳) سوره بقره و آیت (۱۴۱) سوره نساء و در دیگر آیات ذکر است - و فایده دوم یقین کردن کافران بر کذب ایشان است در آن اقوال که در آیت های (۳۷،۳۵،۲۴) این سوره ذکر شد و اقوال دیگر نیز این کافران -
[۴۰] در این آیت اثبات بعث به بیان قدرت تکوینی اللّه تعالٰی است و چنین در آیت (۸۲) سوره یٰس ذکر است و در اینجا به همراه قول تعبیر کرد در مقابله اقوال (کاذبه) کافران -