رُبَمَا ۶۴۲ اَلنَّحْل
إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَى الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۱۲۴﴾ ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ ﴿۱۲۵﴾ وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ ﴿۱۲۶﴾
جز این نیست که مقرر کرده شد تعظیم روز شنبه بر مردمانی که اختلاف کرده بودند (در تعظیم روز شنبه) و هرآئينه پروردگار تو فیصله میکند میان ایشان روز قیامت در آنچه که در آن اختلاف میکردند ﴿۱۲۴﴾
دعوت کن بسوی پروردگار خود به طریقه محکم و به پند نیک و جواب کن سخنهای ایشانرا به طریقی که نیک است هرآئينه پروردگار تو او داناتر است به کسی که گمراه شد از راه او و او داناتر است بر هدایت یافتگان ﴿۱۲۵﴾
و اگر بدل میگیرید پس بدل بگیرید به مقدار تکلیف داده شده به شما و اگر صبر کنید آن بهتر است صابران را ﴿۱۲۶﴾
[۱۲۴] در این آیت جواب یک شبهه است او اینست که در دین ابراهیم علیه السلام تعظیم روز شنبه لازم بود ، وتوای نبی ازآن مخالفت میکنی حاصل جواب اینست که تعظیم روز شنبه فرض کرده شده بود بر (الَّذِينَ اخْتَلَفُوا) وآنها یهود بودند ، این تعظیم در دین ابراهیم علیه السلام نبود و مطلب الَّذِينَ اخْتَلَفُوا اینست که اللّه تعالی ایشانرا برای تعظیم یک روز در هفته اختیار داده بود که مقرر کنید و با او فرمود که جمعه نزد من بهتر است پس لازم این بود که ایشان رضا خود را تابع رضا اللّه تعالٰی میکردند لیکن آنها سبت (روز شنبه) را برگزیدند - و آنها و نصارا در آن مختلف شدند - و نصارا در زمانه قسطنطین برخلاف اینها روز یکشنبه را برگزیدند -
[۱۲۵] در این آیت ترغیب به دعوت کرده است و الی اخیر سوره پنج اداب او را ذکر کرده است در این آیت و بعد از این امر دعوت است با همراه (ادْعُ) و طریقه دعوت وحکم مصایب دعوت ذکر شده است - و مقصد دعوت (إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ) است مراد از آن توحید و عقاید دیگر است که در این سوره ذکر شد ، و طریقه دعوت اینست ، اول اثبات موسیٰ (از مسئله) به دلایل محکم و یقینی و به این الْحِكْمَةِ گفته میشود از سببی که حکمت به معنی استواری علم و عمل است و تفصیل این حکمت در آیت (۳۹) سوره اسراء ذکر شده است که مراد از آن قرآن و حدیث صحیح است - دوم ترغیب به مدعیٰ با ذکر بشارت و انعامات و تخویفات و تنبیهات است و به این (الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ) گفته میشود - و سوم جواب شبهات است به طریقه و لهجه نرم و در این جوابات خاموش کردن مخاطب است از این سبب او را ذکر کرد با (جَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ) و با (إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ) اشاره است که بر دوش شما دعوت کردن است و هدایت در اختیار اللّه تعالٰی است و این اشاره به نتیجه دعوت است -
[۱۲۶] در این اشاره به مصایب دعوت است و علاج او به دو طریقه است اول معاقبه (یعنی بدل گرفتن) به مثل آن ، و دوم صبرکردن و طریقه دوم بهتر است -