قَالَ أَلَمْ ۷۱۲ مریم
كهيعص ﴿۱﴾ ذِكْرُ رَحْمَتِ رَبِّكَ عَبْدَهُ زَكَرِيَّا ﴿۲﴾ إِذْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاءً خَفِيًّا ﴿۳﴾
كهيعص ﴿۱﴾
این است ذکر رحمت پروردگار تو بر بنده اش که نامش زکریا بود ﴿۲﴾
در آنوقت که آواز داد پروردگار خود را (به عاجزی) آواز پنهان ﴿۳﴾
ربط: آن به سوره کهف این است که در سوره کهف جوابات شبهات مشرکان بود به اثبات عجز صالحین در این سوره جوابات شبهات باقی مانده است به اثبات عبدیت بندگان صالحین برای اللّه تعالٰی -
دعویٰ این سوره:
جوابات شبهات در باره انبیاء و ملائيک است به اثبات عبدیت آنها و ماخذ دعوی در آیت های (۹۳،۵۸) است - و اثبات توحید به پنج طریقه است - طریقه اول اثبات عبدیت انبیاء و ملائيک - طریقه دوم رد به اقسام شرک یعنی شرک فی العبادت و شرک فی الدعاء و شرک فی التصرف - طریقه سوم رد بر شفاعت قهریه - چهارم رد بر اتخاذ ولد - پنجم طریقه ذکر اسماء حسنیٰ سه با حذف تکرار -
خلاصه سوره:
در این سوره سه باب است باب اول الی آیت (۶۳) است در این ذکر عبودیت انبیاء علیه السلام است ، شش انبیاء را تفصیلاً ذکر کرده است زکریا علیه السلام عیسیٰ علیه السلام و مریم علیها السلام و ابراهیم علیه السلام و موسیٰ علیه السلام و اسماعیل علیه السلام و ادریس علیه السلام باز ذکر عبدیت انبیاء اجمالاً در هآیت (۵۸) و تخویف اخروی بعد از واقعه عیسیٰ علیه السلام از آیت (۳۷) الی آیت (۴۰) و در آیت (۵۹) باز بشارت اخرویه از آیت (۶۰) الی آیت (۶۳) -
[۱] این حروف مقطعات است و به مقصد آن اللّه تعالٰی خوب داناست و حکمت بزرگ در آن اثبات عجز قرآن است و از ابن عباس رضی اللّه عنهما روایت است که کاف اشاره است که اللّّه تعالٰی کافیست و هاء اشاره است که اللّه تعالٰی هادی است و یا اشاره است که ید اللّه تعالٰی غالب است بر همه و عین اشاره است که اللّه تعالٰی عالم است بر هر چیز و صاد اشاره است که اللّه تعالٰی صادق است در وعده های خود -
[۲] این جواب شبهه در باره زکریا علیه السلام است شبهه این است که آفریدن پسر زکریا علیه السلام دلالت بر قدرت و تصرف او میکند پس معلوم شد که او حق پرستش را دارد - حاصل جواب اینست که عبد بود و دلایل عبدیت آن اینست که محتاج رحمت پروردگار خود بود - ندا و دعا کرده است و براستخوان ها و بر سر او اثار پیری اشکار بود و از اودرزاده ها خوف میکرد محتاج به وارث بود باز به نشانی محتاج بود پیری بر آن امده بود مخلوق بود زبانش بسته شده بود پس او الٰه شده نمی تواند و در این آیت اشاره است که واقعه زکریا علیه السلام ذکر و نصیحت برای اثبات توحید است و در این صراحت بر عبدیت اوست و در این در لفظ رحمت اشاره به استجابت دعا است که این رحمت اللّه تعالٰی است اللّه تعالٰی مجبور نیست -
[۳] در این آیت عجز و دعا زکریا علیه السلام ذکر شده است و این دلیل است که ادب در دعا پنهان گفتن است چنانچه در آیت (۵۵) سوره اعراف گذشته است -