قَالَ أَلَمْ ۷۳۸ طٰهٰ
اذْهَبَا إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى ﴿۴۳﴾ فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَيِّنًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشَى ﴿۴۴﴾ قَالَا رَبَّنَا إِنَّنَا نَخَافُ أَنْ يَفْرُطَ عَلَيْنَا أَوْ أَنْ يَطْغَى ﴿۴۵﴾
بروید هر دو بسوی فرعون هرآئينه او سرکشی کرده است ﴿۴۳﴾
پس بگوئید برای او سخن نرم شاید او سخن قبول کند یا بترسد ﴿۴۴﴾
گفتند هر دو ائ پروردگار ما هرآئينه ما میترسیم که تجاوز کند بر ما یا که سرکشی کند ﴿۴۵﴾
[۴۳] از آیت مقام سوم اغاز میگردد الی (۵۵) در این خطاب به موسیٰ و هارون علیهم السلام است و طریقه دعوت در (۴۸،۴۷،۴۴،۴۳) و تسلیت برای هر دو است در (۴۵) و (۴۶) و جواب دو سوال فرعون است از (۴۹) الی (۵۲) باز چهار دلایل عقلی است از (۵۲) الی (۵۵) - در این (۴۳) خطاب برای هر دو از جهتی شد که موسیٰ علیه السلام به مصر آمد و هر دو برادر یکجا شدند و برای هارون علیه السلام نیز وحی آغاز شد -
[۴۴] در این آیت بیان طریقه دعوت است که لهجه نرم باشد و دعوت با دلایل و پند و نصیحت باشد مراد از (لَيِّنًا) این است که لهجه و طریقه نرم باشد و سخن بادلایل پخته باشد از این استدلال کردن برای مداهنت کنندگان درست نیست (لَعَلَّهُ) به معنی امید است یعنی که شما دعوت میکنید امید داشته باشید که فرعون ایمان خواهد آورد به سبب تذکر یا به سبب خشیت - امید را ذکر کرد از سببی که انبیاء علیهم السلام به غیب نمی فهمند پس فیصله یقینی کرده نمی توانند یا لَعَلَّ به معنی کی است یعنی تا فرعون ایمان بیاورد پس مقصد از دعوت ایمان فرعون است - باز فرق میان تذکر و خشیت این است که وقتیکه که وعظ و نصیحت و دلایل بر انسان اثر کند و ایمان بیاورد این را تذکر میگویند و چون تخویف بر انسان اثر کند و ایمان بیاورد این خشیت است -
[۴۵] در این آیت ذکر خوف طبعی است که منافی به نبوت نیست و این خوف در مستقبل بجای گمان و امید استعمال میگردد - و فرق بین فرط و طغیان این است که به بیان گوش نه نهد و از اول انکار کند پس این فرط است و چون گوش نهد و باز مخالفت کند به این ظغیان گفته میشود -