وَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَيْنَهُمْ كُلٌّ إِلَيْنَا رَاجِعُونَ ﴿۹۳﴾ فَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا كُفْرَانَ لِسَعْيِهِ وَإِنَّا لَهُ كَاتِبُونَ ﴿۹۴﴾ وَحَرَامٌ عَلَى قَرْيَةٍ أَهْلَكْنَاهَا أَنَّهُمْ لَا يَرْجِعُونَ ﴿۹۵﴾

و پاره کردند دین خود را در بین خود همه اینها بسوی ما باز میگردند ﴿۹۳﴾
پس هر که کند عملی از عمل های نیکوی و حال آنکه او مومن باشد پس ناسپاسی نمیشود عمل او را و هرآئينه ما او را نویسنده ایم ﴿۹۴﴾
و مقرر شده بر هر قریه که ما آنرا هلاک کردیم که ایشان به دنیا بازگشت نمیتوانند ﴿۹۵﴾

[۹۳] این زجر برای کسانی است که از دین توحید مخالفت کرده اند و اَمَر به معنی دین است یعنی بعد از ترک کردن توحید در بین خود گروه های مختلف شدند و بر اقسام مختلف شرک و کفر تقسیم شدند -
[۹۴] از این آیت الی اختتام سوره باب پنجم است در این بشارت است در (۹۴) و تخویف اخروی تفصیلی است از (۹۵) الی (۱۰۰) باز بشارت تفصیلیه در سه آیات است باز تخویف اخروی و بشارت است باز ذکر صدق رسول است در (۱۰۷) باز تخویف دنیوی است در (۱۱۱،۱۰۹) به همراه رد شرک فی العلم در سه آیات باز اختتام سوره است با رد شرک فی الاستعانة و ذکر تضرع نبی صل اللّه وعلیه وسلم است در مقابله مشرکان - در این آیت (۹۴) بشارت برای مومنان است که عمل ایشان برباد نیست بلکه سبب اجر و جزا است و نزد اللّه تعالٰی محفوظ است و این تفصیل تقطوا است یعن همه مخلوق دو گروه اند (فَلَا كُفْرَانَ لِسَعْيِهِ) کفران به معنی ناشکری کردن و ضایع کردن است معلوم شد که با شرک و کفر و با ترک عمل صالح (که بدعت است) اعمال ضایع میگردند آیات های دیگر نیز بر این دلیل است -
[۹۵] در این زجر و تخویف برای گروه دوم است در آیت اشکال است از این جهت که معنی حرام منع است و معنی لَا يَرْجِعُونَ است که به دنیا دوباره نمی آیند ، یا اینکه از گناه به توبه کردن باز نمی گردند ، پس معنی این شد که بر مردم هلاک شده به دنیا باز نگشتن و توبه نکشیدن منع است پس لازم این شد که ایشان به دنیا دوباره می آیند و توبه می کنند و این معنی خلاف دیگر آیات است مانند سوره مومنون (۱۰۰) و سوره انعام (۲۸) و در سوره یٰس (۳۱) - جواب به یک چند وجوه است - وجه اول این است که حَرَامٌ که به معنی وجب و قد قدر است و این از ابن عباس رضی اللّه عنهما نقل است - و وجه دوم این است که لا زیاده است و این قول ابوعبید است ولی مناسب نیست - وجه سوم این است که توبه کردن و ایمان آوردن حرام است بر قوم های هلاک شده از سببی که ایشان به دنیا دوباره آمده نمی توانند و به دنیا آمدن مرده ها این عقیده روافض است و قصه های که مشهور است که شخص فلان فلان بزرگ یا ولی را بعد از مردن او در دنیا زنده دیده است این همه قصه های غلط است و تلبیسات شیاطین است و در شب معراج که دیده شده بودند او عالم مثال بود و معجزه بود تفصیل آن در تشریح معراج گذشته است -