قَدْ أَفْلَحَ ۸۲۳ المؤمنون
فَأَرْسَلْنَا فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ ﴿۳۲﴾ وَقَالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِلِقَاءِ الْآخِرَةِ وَأَتْرَفْنَاهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يَأْكُلُ مِمَّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ وَيَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ ﴿۳۳﴾ وَلَئِنْ أَطَعْتُمْ بَشَرًا مِثْلَكُمْ إِنَّكُمْ إِذًا لَخَاسِرُونَ ﴿۳۴﴾ أَيَعِدُكُمْ أَنَّكُمْ إِذَا مِتُّمْ وَكُنْتُمْ تُرَابًا وَعِظَامًا أَنَّكُمْ مُخْرَجُونَ ﴿۳۵﴾ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لِمَا تُوعَدُونَ ﴿۳۶﴾
پس فرستادیم در ایشان رسولی از ایشان که بندگی را خاص کنید برای اللّه تعالٰی نیست شما را حق دار بندگی غیر از او آیا پس ترک نمی کنید شرک را ﴿۳۲﴾
و گفت سرداران از قوم او کسانی که کفر کرده بودند و تکذیب میکردند ملاقات سرای آخرت را و بد مست کرده بود ایشان را در زندگانی دنیا نیست این مگر بنده است مثل شما میخورد از آنچه شما میخورید از آن و مینوشد از آنچه مینوشید ﴿۳۳﴾
و اگر پیروی کنید یک بنده را که مانند شماست هرآئينه شما آنوقت از زیان کارانید ﴿۳۴﴾
آیا وعده میدهد شما را که هرآئينه شما چون بمیرید و شوید خاک و استخوانها هرآئينه شما برآورده میشوید ﴿۳۵﴾
دور است دور است آنچه وعده داده میشود شما را ﴿۳۶﴾
[۳۲] از این آیت دلیل نقلی دوم است و در این اختلاف است بعضی مفسرین گفته اند که این قصه عادیان بود و مراد از رسول هود علیه السلام است از سببی که در سوره های دیگر که قصه انبیاء را ذکر کرده است پس از نوح علیه السلام هود علیه السلام ذکر است لیکن اعتراض بر این است که در این عذاب صیحه (جیغ) را ذکر کرده است و بر عادیان عذاب طوفان آمده است جواب این است که شده میتواند که با عذاب طوفان عذاب جیغ نیز جمع شده باشد - چنانچه تفسیر قرطبی نوشته است ، و بعضی مفسرین گفته اند که این قصه ثمودیان است و مراد از رسول صالح علیه السلام است از سببی که عذاب صیحه اول بر آنها آمده بود مانند که در سوره هود ذکر شده است و بعضی مفسرین گفته اند که این قوم شعیب علیه السلام است لیکن این قول ضعیف است زیرا که بعد از این ذکر موسیٰ علیه السلام است و در بین شعیب و موسیٰ علیهم السلام دیگر رسولان فرستاده نشده بودند چنانچه از سوره قصص اشکار میگردد و در اینجا در میان ذکر است که ارسلنا رُسلَنا تتراً -
[۳۳] در این آیت دو صفت قوم او را ذکر کرد (کفر و تکذیب) مراد از کفر انکار از توحید و از رسالت است و باز سبب این صفات را ذکر کرد که آن وسعت (فراخی) نعمات دنیا است و باز اعتراض آنها را بر رسول ذکر کرد که او بشر است و همچنین در او لوازم بشریت است (یعنی میخورد و مینوشد) یعنی فرق ما و او هیچ نیست -
[۳۴] در این آیت جرم بزرگ ایشان را ذکر کرد یعنی مردم را از اطاعت نبی منع کردن و آنرا سبب خسران و هلاکت دانستن -
[۳۶،۳۵] در این آیت اعتراض دیگر ایشان را بالای نبی ذکر میکند در باره بعث بعدالموت و در آیت دوم انکار ایشان را ذکر میکند که این گفتار دور ار عقل است یعنی خلاف از عقل است -