أَمْ لَمْ يَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ فَهُمْ لَهُ مُنْكِرُونَ ﴿۶۹﴾ أَمْ يَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ بَلْ جَاءَهُمْ بِالْحَقِّ وَأَكْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ كَارِهُونَ ﴿۷۰﴾ وَلَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَاءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ بَلْ أَتَيْنَاهُمْ بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَنْ ذِكْرِهِمْ مُعْرِضُونَ ﴿۷۱﴾ أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجًا فَخَرَاجُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ ﴿۷۲﴾ وَإِنَّكَ لَتَدْعُوهُمْ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۷۳﴾ وَإِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ عَنِ الصِّرَاطِ لَنَاكِبُونَ ﴿۷۴﴾

آیا نشناختند رسول خود را پس ایشان او را نا آشنا می پندارند ﴿۶۹﴾
آیا میگویند که بر او دیوانگی است بلکه آورده است ایشان را حق و اکثر ایشان حق را ناپسندگانند ﴿۷۰﴾
و اگر برابر میبود حق با خواهشات ایشان هرآئينه خراب میشد آسمانها و زمین و هر که در آنهاست بلکه آوردیم به ایشان یاد داشت ایشان را پس آنها از یاد داشت خود رو گردانند ﴿۷۱﴾
آیا میخواهی از ایشان مزدی پس مزد رب تو بهتر است و او بهترین روزی دهندگان است ﴿۷۲﴾
و هرآئينه تو دعوت میدهی ایشان را بسوی راه راست ﴿۷۳﴾
و هرآئينه کسانی که ایمان ندارند به آخرت از راه راست البته منحرفند ﴿۷۴﴾

[۶۹] این زجر است و ذکر یک صفت منکرین است یعنی ایشان ضد و عناد میکنند زیرا که صدق و امانت داری این رسول را از پیش میدانند لیکن از جهت ضد قبول نمی کنند یعنی در ام استفهام انکاری است -
[۷۰] این نیز زجر است و دو صفت منکرین را ذکر کرده است ، به نبی نسبت جنون کردن و حق را بد دانستن از جهت حسد و تقلید - چنین در تفسیر قرطبی ذکر است -
[۷۱] این نیز زجر به طریقه دلیل است مطلب این است اگر حق موافق خواهشات ایشان شود یعنی ایشان معبودانی که من دون اللّه ساخته اند حق شوند و همچنین بدعات و خرافاتی که ساخته اند دین شود پس این سبب خرابی و نابودی عالم خواهد شد از سببی که شرک و فساد سبب فساد عالم است مانند در سوره انبیاء (۲۴) و در این آیت یک صفت آنها ذکر شده است یعنی اعراض کردن از ذکر توحید -
[۷۲] این جواب وهم است یعنی اگر گفته شود شده میتواند که مانع ایمان این منکرین از جانب پیغمبر خواهد بود مانند مزد خواستن؟ پس جواب داده شده که نبی از ایشان هیچ اجری طلب نکرده است فرق خرج و خراج این است که خرج به اجرتی گفته میشود که مقرر شده باشد و خراج اجری است که به عطا و بخشش حاصل میشود از این جهت در جانب اللّه تعالٰی خراج ذکر شد -
[۷۳] این جواب وهم دیگر است ، اگر گفته شود که مقصد دعوت این نبی غلط خواهد بود زیرا ایشان قبول ندارند جواب داده شد که مقصد او صحیح است و در این ذکر صدق رسول است -
[۷۴] در این آیت نیز زجراست و صفت آخری قبیح ایشان ذکر شد پس معلوم شد که از جانب پیغمبر هیچ مانع و نقصان نیست بلکه نقصان از جانب اینها است و در آیت اشاره است که کفر بالاخرة سبب اعراض از صراط مستقیم است -