قَدْ أَفْلَحَ ۸۳۷ النور
سُورَةٌ أَنْزَلْنَاهَا وَفَرَضْنَاهَا وَأَنْزَلْنَا فِيهَا آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿۱﴾ الزَّانِيَةُ وَالزَّانِي فَاجْلِدُوا كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَةٍ وَلَا تَأْخُذْكُمْ بِهِمَا رَأْفَةٌ فِي دِينِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۲﴾
این سوره ایست (دارای شان بزرگ) ما نازل کردیم آنرا و فرض گردانیده ایم (عمل کردن بر این) و نازل کرده ایم در این احکام روشن تا یاد کنید احکام اللّه تعالٰی را ﴿۱﴾
زن زنا کننده و مرد زنا کننده پس بزنید هریک از این دو را صدصد دره و نگیرد شما را به آن دو دلسوزی کردن در جاری کردن دین اللّه تعالٰی اگر هستید شما که ایمان دارید به اللّه تعالٰی و روز آخرت و حاضر شوند برای عذاب این هر دو یک گروه از مومنان ﴿۲﴾
ربط: باسوره پیش این است (۱) در سوره پیش منع کردن مومنان است از اوصاف المشرکین در این سوره منع کردن از صفات منافقین است (۲) در سوره پیش مسئله توحید را به دلایل نقلیه و عقلیه ثابت ساخت در این سوره منع میکند از اسباب طعن بر موحد که از جهت آن منافقین برمومنان تهمت می بندند -
دعویٰ این سوره: دروازه فحشاء و تهمت ها را بسته کردن به منع کردن از اسباب آن و به ذکر آداب در هنگام تهمت بستن بر کسی ، و به ذکر زجرها و تخویفات بسیار برای تهمت زنندگان - و به ذکر صفات مومنان و منافقین برای تمیز و فرق - و دعوت به توحید به ذکر مثالها است و به ذکر کردن دلایل عقلی و به رد بر اقسام شرک که شرک فی العلم و فی التصرف و فی العباده است - و پانزده اسماء حسنیٰ اللّه تعالٰی - در تفسیر قرطبی نوشته است مقصد این سوره احکام ستر و پاکدامنی است و عمر رضی اللّه عنه به اهل کوفه نوشته بود که برای زنهای خود این سوره را بیاموزید -
خلاصه سوره:
بر پنج باب تقسیم است - باب اول الی (۱۰) است در این باب اول ترغیب برای قبول کردن احکام که در پیش است و این مأخذ دعوی سوره است باز چهار احکام را برای بسته کردن کار های فحش ذکر کرده است و در آیت دهم ترغیب است -
[۱] در این آیت اول ترغیب است با ذکر کردن عظمت شان این سوره با یک چند وجه یعنی این حصه دارای شان برزگ از قرآن است دوم اینکه نازل شده است سوم اینکه فرض کرده است اللّه تعالٰی بر این عمل کردن را چهارم اینکه احکام آن واضح و اشکار است - پنجم اینکه در این فایده گرفتن تذکر و نصیحت است -
[۲] در این اول حکم است برای بند کردن فحش با جاری کردن حد زنا با زدن صد دره و از ظاهر آیت این است که هر مرد زناکار و زن زناکار اگر نکاح و عروسی کرده باشد یا نباشد بر آنها صد دره زدن است و باز به جهت حدیث صحیح بر عروسی شده به همراه آن رجم است با بودن اختلاف اهل علم و بر عروسی نشده برای یک سال راندن و بیرون کردن از وطن است با بودن اختلاف علماء - و زانی و زانیه وقتی برایش گفته میشود که زنا آن ثابت شود به اقرار یا به همراه شهادت شرعی و (الزَّانِيَةُ) را از سببی پیش ذکر کرد که سبب زنا کردن اکثر از جانب زنان میباشد و وجه دیگر اینکه زنا کردن در زنان بسیار شرم و نقصان است در (فَاجْلِدُوا) خطاب عام برای مسلمانان است زیرا قایم کردن این نظام بر همه مسلمانان واجب است یا این خطاب خاص برای امراء مسلمانان است لذا این دلیل است که قایم کردن خلافت اسلامی بر مسلمانان فرض است (وَلَا تَأْخُذْكُمْ) مراد این است که در نافذکردن این حکم اللّه تعالٰی با زناکاران هیچ نرمی و رعایت کردن جایز نیست یعنی از صد دره کم زدن یا به اهستگی زدن یا معاف کردن بکار نیست (وَلْيَشْهَدْ عَذَابَهُمَا) این از جهتی که مردم عام نیز عبرت بگیرند و دیگر از سببی که این مجرمان خوب رسوا شوند - واین حکم در همه حدود و قصاص است که در پیش مردم باشد برای عبرت گرفتن (طَائِفَةٌ) به یک شخص نیز گفته میشود و حد برای بیشتر آن نیست -