وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَذَا إِلَّا إِفْكٌ افْتَرَاهُ وَأَعَانَهُ عَلَيْهِ قَوْمٌ آخَرُونَ فَقَدْ جَاءُوا ظُلْمًا وَزُورًا ﴿۴﴾ وَقَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ اكْتَتَبَهَا فَهِيَ تُمْلَى عَلَيْهِ بُكْرَةً وَأَصِيلًا ﴿۵﴾ قُلْ أَنْزَلَهُ الَّذِي يَعْلَمُ السِّرَّ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۶﴾ وَقَالُوا مَالِ هَذَا الرَّسُولِ يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَيَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ لَوْلَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مَلَكٌ فَيَكُونَ مَعَهُ نَذِيرًا ﴿۷﴾ أَوْ يُلْقَى إِلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ تَكُونُ لَهُ جَنَّةٌ يَأْكُلُ مِنْهَا وَقَالَ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُورًا ﴿۸﴾

و میگویند کسانی که کفر کرده اند که نیست این (قرآن) مگر دروغ است که از خود بافته است (این نبی) و مدد کرده او را بر آن مردم دیگری پس هرآئينه آوردند ایشان ظلم و سخن دروغ را ﴿۴﴾
و میگویند این افسانه های دروغین مردمان پیشینیان است که نوشته است آنرا این رسول بر دیگری پس املاء آن (بیان میشود) بر او صبح و شام ﴿۵﴾
بگو نازل کرده است این قرآن را آن ذاتی که میداند بهر چیز پنهان در آسمانها و در زمین هرآئينه اللّه تعالٰی است آمرزنده مهربان ﴿۶﴾
و گفتند چیست این رسول را که میخورد طعام و میگردد در بازار ها چرا نازل نمیشود بسوی او ملک (فرشته) تا باشد همراه او ترساننده ﴿۷﴾
یا (چرا) انداخته نشد بسوی او خزانه یا چرا نیست او را باغی که بخورد از آن و میگویند ظالمان پیروی نمی کنید مگر مردی را که دیوانه شده با جادو ﴿۸﴾

[۴] این زجر بر انکار قرآن است به سه طریقه افک ، افتراء ، امداد کس دیگری ، به دو اول ظلم گفت و برای سوم زُور گفت از این جهت که قرآن بر شرک ایشان رد میکند از این جهت ایشان انکار از قرآن میکنند -
[۵] در این نیز زجر به سه طریقه است (اكْتَتَبَهَا) طلب کتابت از دیگری ، از جهتی که خودش کتابت کرده نمی تواند ، املاء از کسی دیگری از سببی که خودش خط خوانده نمی تواند (بُكْرَةً وَأَصِيلًا) شب و روز یا وقت صبح و شام مراد است -
[۶] در این آیت رد بر این به شش طریقه است و ذکر صدق قرآن است (السِّرَّ) چون بر چیزهای پنهانی علم دارد بر اشکارا ضرور علم دارد - و در آوردن السِّرَّ اشاره است که در قرآن رازها و حکمت های بیشمار است پس چرا از آن انکار میکنید (إِنَّهُ كَانَ غَفُورًا رَحِيمًا) یعنی اگر توبه کنید اللّه تعالٰی بر شما مغفرت و رحمت خواهد کرد در این ترغیب به منکرین به توبه و انابت کردن است - ابن کثیر از حسن بصری نقل کرده است که ببینید به کرم و جود اللّه تعالٰی که این مردم قتل میکنند دوستان اللّه تعالٰی را ، و اللّه تعالٰی دعوت میدهد ایشان را برای توبه و رحمت -
[۸،۷] در این زجر به انکار رسول است چون قرآن را این رسول آورده است از این سبب ایشان انکار رسالت او را آغاز کردند - و بر او نیز شش اعتراض است در آیت اول سه و در دوم نیز سه ، در اول ذکر صفات بشریت است و بر آنها اعتراض کردن اشاره است که در عقیده مشرکین بزرگان آنهای است که به طعام حاجت آنها نباشد و همچنین تجارت دنیوی نمی کند و نبی صل اللّه وعلیه وسلم در بازارها برای دعوت توحید میگشت این بر مشرکان بار بود پس اعتراض میکردند و در دوم طلب صفات مالداری است از سببی که در نزد جاهلان سبب عظمت مالداری است (مَسْحُورًا) که بر آن سحر شده باشد یا مسحور به معنی ساحر است یا معنی آن کسیکه محتاج به خوردن و نوشیدن باشد - یا مسحور به معنی مجنون است یعنی که سحر دماغ آنرا خراب کرده است - و این طعن آنها بر چنین بشری که هوشیار همه عالم است و فصیح بلیغ است این عین ظلم است -